Μόνο λαογραφικά και καταχρηστικά προσεγγίζουμε την επέτειο της Αυτονομίας.

Το οίκημα που εγκαταστάθηκε η Κυβέρνηση της Αυτονόμου Ηπείρου

Του Παναγιώτη Μπάρκα
Αυτές τις μέρες είναι η επέτειο της Αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου. Για την σημερινή εθνική ελληνική μειονότητα, το γεγονός αποτελεί ένα ακόμα ιστορικό κεκτημένο, το οποίο, στο ελάχιστο, θα πρέπει να στιγματίζει το μέγεθος και τη σημασία του ελληνισμού στην Αλβανία. Δυστυχώς όμως. Ο Ελληνισμός της Αλβανίας το γεγονός αυτό, πρώτο το έχει εκτοπίσει. Δλδ, διαδραματίστηκε σ΄ αυτόν τον τόπο από τους προγόνους μας Έλληνες. Υπενθυμίζεται εκτός της γεωγραφίας των Ελλήνων που το γέννησαν.

Δεύτερο. Το αντιμετωπίζουμε  κασταχραστικά και λαογραφικά.
Όσο αναφορά την πρώτη διάσταση.
Μας επιβεβαιώνει κάλλιστα η φωτογραφία του οικήματος όπου στέγασε την κυβέρνηση της αυτόνομης Βορείου Ηπείρου το 1914.
Σ΄ αυτό το σπίτι λοιπόν στεγάστηκε η κυβέρνηση της αυτόνομης Βορείου Ηπείρου το 1914. Βρίσκεται ακριβώς κάτω από το ανατολική πλευρά του φρούριο του Αργυροκάστρου, στη κορυφή της συνοικίας της Πλάκας. Λίγο πιο κάτω, το 1925 στεγάστηκε το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στο Αργυρόκαστρο. Μέσα σε δέκα χρόνια υποχωρήσαμε, από κυβέρνηση αυτόνομης περιοχής σε ένα Προξενείο.(!!!) Σήμερα σώζεται αυτό το ερειπωμένο χτίριο. Το κομμουνιστικό καθεστώς το είχε παραχωρήσει σε οικογένεια Έλληνα, ο οποίος από χρόνια το εγκατάλειψε σ΄ αυτή τη μοίρα και έφυγε στην Ελλάδα. Έτσι εγκαταλελειμμένη και η σημασία του ιστορικού μας γεγονότος.
Μας επιβεβαιώνει ακόμα η πραγματικότητα. 22 χρόνια μεταπολίτευση στην Αλβανία και ο Ελληνισμός δεν μπόρεσε να διοργανώσει εδώ, έστω και μια μικρή εκδήλωση μνήμης προς τιμή του κινήματος Αυτονομίας..
Συνυπεύθυνη στην υποβάθμιση και εκτοπισμού της μνήμης του ιστορικού γεγονότος είναι η Ελλάδα. Στην εξωτερική και εθνική της πολιτική επέτρεψε την υποβάθμιση του ιστορικού αυτού κεκτημένου. Παράλληλα φρόντισε να προσφέρει στέγη στην προσφυγιά του. Στη διάρκεια του Μεσοπολέμου, μαζί με τους 20 χιλιάδες  Έλληνες της Βορείου Ηπείρου, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες, λόγω ανασφάλειας, οι Ελληνικές κυβερνήσεις απέσυραν και μετέφεραν στην Ελλάδα (ελληνικό έδαφος) όλη την διαχρονική ελληνική πνευματική και πολιτιστική υποδομή, (ταυτόσημη λογική ακολούθησε η Αθήνα και μετά το 1990). Μέσα σ΄αυτή την υποδομή συμπεριλαμβάνεται και το ιστορικό γεγονός της αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου. Η κάθε επέτειο, ή όποια άλλη σχετική εκδήλωση διοργανώνεται στο ελληνικό έδαφος, - από τη ελληνο-αλβανική μεθόριο, μέχρι την Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ή ακόμα στην Κύπρο, την Αμερική, τον Καναδά, την Αυστραλία. Στην Αλβανία έμεινε το ερειπωμένο σπίτι. Το κομμουνιστικό καθεστώς φρόντισε να βγει εντελώς από την μνήμη, με αποτέλεσμα σήμερα να μη γνωρίζει σχεδόν κανείς Έλληνας ότι ακριβώς εδώ στεγάστηκε η κυβέρνηση αυτονομίας του Ζωγράφου.
Γιατί καταχραστικά και λαογραφικά.
Το 1914 το ελληνο-ορθόδοξο στοιχείο στο σημερινό Νότο της Αλβανίας, ή στο Βόρειο Τμήμα της Ηπείρου, που προβλέπονταν να παραχωρηθεί στην Αλβανία, με τη στήριξη και μεγάλου τμήματος του μουσουλμανικού στοιχείου, με μεγάλες θυσίες πέτυχε το καθεστώς αυτονομίας στις περιφέρειες Αργυροκάστρου–Κορυτσάς. Οι θυσίες στέφτηκαν με την διεθνή αναγνώριση-της μέσω υπογραφής του πρωτοκόλλου της Κέρκυρας, το οποίο υπέγραψε και η αλβανική πλευρά. Οι ιστορικές εξελίξεις που μεσολάβησαν με τη στάση βέβαια και της Ελλάδας, από την μια υποβάθμιζαν και ξέφτιζαν το συγκεκριμένο καθεστώς αυτονομίας. Από την άλλη έπλεκε ένα μύθο, το γνωστό μύθο «της μικρής αδερφής». Η ιστορική πραγματικότητα και εθνική προσδοκία παραχωρούσαν τη θέση τους σ’ έναν μύθο. Πρόκειται έτσι για μια λαογραφική προσέγγιση της ιστορικής πραγματικότητας. Έτσι, αντί το ιστορικό αυτό πολιτικό και εθνικό γεγονός να προκαθόριζε την στάση της Αθήνας σε σχέση με την εθνική ελληνική μειονότητα στην Αλβανία, αξιοποιούνταν στην Ελλάδα με την άψογη λαογραφική λειτουργία για να εμψυχώσει εθνικά και πατριωτικά της μετέπειτα γενιές. Ιδίως μετά την Συνδιάσκεψη των Παρισίων του 1946.
Οι εορτασμοί αποτελούν στην ουσία μια προσπάθεια εθνικού αυτοπροσδιορισμού για  τους Έλληνες, οι οποίοι δεν έχουν βρει κάτι άλλο για να τους εξασφαλίζει την διεκδίκηση ελληνικότητας. Το κάνουν όμως  με ένα λαογραφικό και εθιμοτυπικό τρόπο.
Εδώ ακριβώς οφείλεται και η κατάχρηση.     
Αυτό διότι, όσοι σήμερα και διαχρονικά ή και στο μέλλον επικαλούνται την πραγματικότητα της Αυτονομίας του 1914, γνωρίζουν πολύ καλά τόσο ρεαλιστικά, όσο και πολιτικά ή εθνικά δεν πρόκειται να επανέλθει ως ταυτόσημη πραγματικότητα στον ιστορικό μελλοντικό ορίζοντα.
Η αρνητική πλευρά του προβλήματος δεν εστιάζεται ακριβώς εδώ. Περισσότερο στο γεγονός ότι για τον εθνικό μας θέμα δεν υπήρξε κάποια άλλη προσέγγιση σε ανταπόκριση τόσο των ιστορικών κεκτημένων όσο και των σύγχρονων εξελίξεων. Από την άλλη πλευρά οι φορείς που έχουν καταπιαστεί από το γεγονός της Αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου δεν επιτρέπουν  οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση επί του εθνικού μας θέματος …. ανεξαρτήτως  που έχει αποδειχτεί ότι είναι λάθος και με μεγάλο κόστος για τις τύχες του εδώ Ελληνισμού. Η εμπειρία των πρώτων χρόνων μετά το 1990 μας επιβεβαιώνει πλήρως.
Επίσης, όσες φορές προσπαθήσαμε να συγκεράσουμε την ιστορική πραγματικότητα και το γεγονός της Αυτονομίας στις σημερινές εξελίξεις και διεθνή ντοκουμέντα, προσκρούσαμε στο όραμα του μύθου «της μικρή αδερφής». Ανεξαρτήτως που βλέπαμε ότι η μικρή αδερφή γινότανε μπροστά στα μάτια μας μια τεράστια μαύρη τρύπα για τους επιτήδειους και το νέο κατεστημένο, με αποτέλεσμα όλα τα ιδανικά, οι ιστορικές προσδοκίες και θυσίες των προγόνων μας να  μετατρέπονταν σε χρήματα, κέρδη και οφέλη για μερικούς.
Το ζήτημα είναι απλό. Αν προσέξουμε σήμερα το Αλβανικό σύνταγμα και τις διεθνείς συμβάσεις που υπόγραψε και η Αλβανία, τα εθνικά δικαιώματα που κατοχυρώνουν για την ε.ε. μειονότητα, ξεπερνούν κατά πολύ το πρωτόκολλο της Κέρκυρας. Γιατί λοιπόν δεν ζητούμε να εφαρμοστούν τα σύγχρονα αυτά νομικά ντοκουμέντα, αλλά καταπιανόμαστε με λαογραφικό τρόπο στο ιστορικό αυτό γεγονός και τον ηχηρό όρο της Αυτονομίας;!
Οι άλλες πραγματικότητες που καταστούν το ιστορικό αυτό γεγονός σε μύθο και καταχραστική αξιοποίηση λένε ότι:
Το όραμα της Αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου του 1914, σε σχέση με τα εθνικά δημογραφικά στρώματα αλλοιώθηκε. Δλδ. ολόκληρες περιοχές οι οποίες έχυσαν άφθονο αίμα για την αυτονομία και την ελληνικότητα του Βόρειο Τμήματος της Ηπείρου, σήμερα δεν νιώθουν διόλου έτσι. Μάλιστα, αποτάσσονται από το ιστορικό αυτό γεγονός, διότι νιώθουν ότι τους ενοχοποιεί και θέτει σε κίνδυνο την νέα τους ταυτότητα και εδαφική ακεραιότητα. Δεν νιώθουν Έλληνες ούτε οι απόγονοι του Ζωγράφου, ούτε του Δούλη, ούτε του Καραπάνου και άλλων υπουργών και στελεχών της κυβέρνησης αυτής
Μεταξύ των «εναπομεινάντων» ελλήνων η αναφορά στο Βορειοηπειρωτικό έχει χρησιμοποιηθεί και χρησιμοποιείται για να δηλώσει τον καθαρόαιμο και πατριώτη Έλληνα από τον «μη πατριώτη», «μη Έλληνα» ή «φιλαλβανό Έλληνα». Στην ουσία απόχτησε το ρόλο της «εθνικής κολυμπήθρας» και όποιος είχε ανάγκη να επωφεληθεί προσωπικά πουλώντας πατριωτισμό, βαφτίζονταν εκεί και προχωρούσε. Το ίδιο έκαναν μετά το 1990 πολλοί Αλβανοί. Εξαγόραζαν την ταυτότητα αυτή με δραχμές και Ευρώ από τα σωματεία των βορειοηπειρωτών  για να πετύχουν  μια καλύτερη  μοίρα στον ξένο γι΄ αυτούς τόπο, την Ελλάδα.     
Η ίδια η Αλβανική πλευρά και ο Αλβανικός εθνικισμός εκμεταλλεύεται το παραδοσιακό εθνικιστικό δόγμα του κομμουνιστικού καθεστώτος περί του δήθεν κινδύνου διαμελισμού της Αλβανίας, που εμπεριέχει από μόνος του ο όρος Βόρειος Ήπειρος. (Άσε μετά το κορυφαίο ιστορικό γεγονός που εδραιώνει τον όρο, όπως είναι η Αυτονομία του 1914.) Με το όπλο αυτό, λοιπόν από την μία εμψυχώνει εθνικιστικά τον αλβανισμό, από την άλλη εκφοβίζει τους Έλληνες να απωθήσουν και λησμονήσουν τα ιστορικά τους εθνικά κεκτημένα.
Συνεπώς, οι Έλληνες εντός και εκτός Βορείου Ηπείρου εκμεταλλεύονται τις εκδηλώσεις για την επέτειο της Αυτονομίας απλώς για να καθησυχάσουν την εφήμερη συνείδησή τους απατώντας την εθνική ιστορική τους μνήμη και προσδοκία. Στο πλαίσιο αυτό είναι δύσκολο να διεκδικήσει κανείς εορταστικές εκδηλώσεις για ένα ιστορικό γεγονός στην γεωγραφία του όπου διαδραματίστηκε, τόσο το περισσότερο να περιμένει κανείς από τους σημερινούς εκπρόσωπους  της ε.ε. μειονότητας, ΟΜΟΝΟΙΑ-ΚΕΑΔ, είτε και ΜΕΓΑ να αξιοποιήσουν το γεγονός αυτό στην διαμόρφωση του χάρτη των εθνικών μας αιτημάτων, τόσο προς την Αλβανία όσο και προς τους διεθνείς οργανισμούς. 

Παναγιώτης Μπάρκας για το «Βορειοηπειρώτη»
Αργυρόκαστρο 14.02.2012.