Έφυγε ο "Πατριάρχης" της Ελληνικής Διασποράς

Η ζωή και το πολυσχιδές έργο του Α. Άθενς

Τον ονόμασαν "Πατριάρχη" της Ελληνικής Διασποράς και τιμήθηκε εν ζωή, ίσως όσο κανείς άλλος Έλληνας ομογενής, όχι μόνο από την Ελλάδα, την Κύπρο και τις ΗΠΑ, αλλά κι από άλλες χώρες, σε αναγνώριση της πολύπλευρης δράσης και προσφοράς του. Η ζωή του όλη σημαδεύτηκε από το πάθος που τον διέκρινε για τις δύο πατρίδες - την Αμερική και την Ελλάδα - και τον σταθερό στόχο να φέρει τις δύο χώρες πιο κοντά, θυμίζοντας τους "κοινούς αγώνες Ελλήνων και Αμερικανών, που ποτέ δεν ήρθαν αντιμέτωποι" όπως τόνιζε.

Γεωργουτσάτι 2003. Εγκαίνια Κέντρου Υγείας

Στο Γεωργουτάτι που χρηματοδοτήθηκε από το ΣΑΕ

με προεδρεύοντα τον Α. Άθενς

Τα όσα έπραττε αποτελούσαν για τον ίδιο απλώς "χρέος προς την πατρίδα, τον Ελληνισμό, την Ορθοδοξία, τις μετέπειτα γενιές ελληνικής σποράς στα πέρατα της γης".

Είχε όραμα και για αυτό πάλευε σε όλη του τη ζωή, με κάθε μέσο, μην διστάζοντας να κάνει θυσίες, ακόμα και συμβιβασμούς, αρκεί να έφτανε στο επιθυμητό αποτέλεσμα.

Ο λόγος για τον Ανδρέα (Άντι) Άθενς, που έφυγε στις 14 Μαρτίου από τη ζωή, στα 91 του χρόνια, γαλήνιος, μέσα στον ύπνο του, με την ψυχή γεμάτη από την άδολη αγάπη όσων είχαν την τύχη να συνεργαστούν μαζί του - και όχι μόνο. Πρωτίστως, όμως, των "ξεχασμένων" ομογενών στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, στους οποίος στάθηκε ως πατέρας, όπως οι ίδιοι λένε. Άλλωστε, ο ίδιος πίστευε ότι η χαρά της ζωής είναι να μπορείς να προσφέρεις βοήθεια, χωρίς να περιμένεις ανταλλάγματα, να προσπαθείς πιστεύοντας ότι δεν υπάρχει κάτι που είναι αδύνατον να συμβεί - και όλα αυτά μέσα από συνεργασίες.

"Να μην ξεχάσουμε τις ρίζες μας και να είμαστε μονοιασμένοι" έλεγε πάντα και σημείωνε: "Οι φίλοι μας οι Εβραίοι λένε ότι κανείς συμπατριώτης τους δεν πρέπει να πεινάει, ούτε να στερείται γιατρό. Αν το πετύχουμε και εμείς αυτό θα είμαι απόλυτα ευτυχής".

Φωτεινό παράδειγμα για τον ίδιο υπήρξε ο πατέρας του Αριστείδης Αθανασούλας, με καταγωγή από τον Κακόβατο της Ζαχάρως, που με τη μητέρα του Αθανασία εγκαταστάθηκαν στο Σικάγο. Εκεί γεννήθηκε, στις 30 Νοεμβρίου του 1922, και ο ίδιος. Μόνη έγνοια των γονιών ήταν να γαλουχηθούν τα πέντε παιδιά τους με τα νάματα τα ελληνικά.

"Οι γονείς μου δεν είχαν μεγάλη οικονομική ευχέρεια, δεν δίστασαν όμως να μεταφερθούν από τη μία άκρη της πόλης στην άλλη για να είμαστε κοντά στο ελληνικό σχολείο, να μάθουμε γράμματα και να αγαπήσουμε την Ορθοδοξία" είχε δηλώσει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο Α. Άθενς.

Όταν ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο νεαρός τότε Ανδρέας δεν δίστασε ούτε στιγμή και κατατάχθηκε στον αμερικανικό στρατό. Με τον βαθμό του λοχαγού στο Πεζικό των ΗΠΑ έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις των συμμαχικών δυνάμεων στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Μετά τον πόλεμο τιμήθηκε με το Χάλκινο Αστέρα και το παράσημο Επιδοκιμασίας του Αμερικανικού Στρατού, όπως και με Εύφημο Μνεία από την ουγγρική κυβέρνηση για τη συνεισφορά του στην ανοικοδόμηση της χώρας.

Στη δίνη του πολέμου γνώρισε και τη Βελγίδα σύζυγό του, την αγαπημένη του Λουΐζ, που θρηνεί την απώλειά του, μαζί με τον γιο, την κόρη και τα τέσσερα εγγόνια τους.

Η επιχειρηματική πορεία του Ανδρέα Άθενς ξεκίνησε το 1950, με την ίδρυση της Χαλυβουργίας Metron Steel Corporation, μία επιτυχημένη βιομηχανική μονάδα, σημαντικό κέντρο επεξεργασίας χάλυβα των ΗΠΑ στην περιφέρεια Midwest. Ποτέ δεν ξέχασε, όμως, ότι ξεκίνησε την εργασία από τα δώδεκά του χρόνια, ως λουστράκι, στους δρόμους του Σικάγο, βοηθός σερβιτόρου, κ.ά. Ώρες ατελείωτες, επτά ημέρες την εβδομάδα. Γι αυτό έλεγε ότι αρκεί να έχει κάποιος όρεξη για δουλειά και ιδέες για να πετύχει. Τιμιότητα και δουλειά, με λίγα λόγια, ήταν το μότο του. Στο δε γιό του, ο οποίος ανέλαβε από νεαρή ηλικία τις επιχειρήσεις, η συμβουλή του ήταν να μην ξεχάσει ότι κάποτε μπορεί να πέσει κάτω και για αυτό θα πρέπει να είναι έτοιμος.

Ένας αγώνας όλη του η ζωή

Η ανάμειξη του Ανδρέα Άθενς στα κοινά της Ομογένειας των ΗΠΑ ξεκίνησε από πολύ νωρίς, για να αναλάβει στη συνέχεια σημαντικές πρωτοβουλίες υποστήριξης του Ελληνισμού και τις Ορθοδοξίας στις ΗΠΑ - και όχι μόνο. Από διάφορες θέσεις που κατείχε (σε περισσότερους από 50 ομογενειακούς οργανισμούς και εμπορικά επιμελητήρια στις ΗΠΑ, την Ελλάδα, το Βέλγιο κ.α.), ηγήθηκε των προσπαθειών του Ελληνισμού της Διασποράς.

Στο αγώνα για τη δικαίωση των εθνικών μας θεμάτων δήλωνε πως δεν έχει το δικαίωμα να παραμένει απλός θεατής. Το 1974, χρονιά της εισβολής στην Κύπρο, ο Α. Άθενς ήταν πρόεδρος του Συμβουλίου της Αρχιεπισκοπής της Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας Βορείου και Νοτίου Αμερικής, θέση που διατήρησε επί δύο δεκαετίες. Ο τότε Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος τον παροτρύνει να πρωτοστατήσει στη δημιουργία ελληνικού λόμπι στην Ουάσιγκτον.

"Είμαι επιχειρηματίας και δεν γνωρίζω τα θέματα αυτά" είχε πει τότε στον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο, για να εισπράξει την λακωνική απάντηση: "Να μάθεις. Πρέπει να δράσουμε άμεσα". Έτσι, "γεννήθηκε" το Ηνωμένο Ελληνοαμερικανικό Κογκρέσο (United Hellenic-American Congress- UHAC).

"Ένιωθα πως δεν έχω το δικαίωμα να μείνω απλός θεατής, όπως και όλοι οι Ελληνοαμερικανοί" μας είχε πει ο Α. Άθενς, που με συγκίνηση θυμόταν την άμεση και αποτελεσματική κινητοποίηση του Ελληνισμού. "Η ομογένεια - έλεγε - ιδιαίτερα στην Αμερική, στηρίζει σθεναρά τα ελληνικά θέματα, αλλά και την Ορθοδοξία μας".

Σε όλες τις δύσκολες στιγμές στήριζε τις εκάστοτε κυβερνήσεις της Κύπρου και της Ελλάδας. Μαζί με τις ηγεσίες των μεγαλύτερων ελληνοαμερικανικών οργανώσεων στην Αμερική, αλλά και σε όλο τον κόσμο, όπως η Παγκόσμια Συντονιστική Επιτροπή Κυπριακού Αγώνα (ΠΣΕΚΑ), η Παγκόσμια Ομοσπονδία Αποδήμων Κυπρίων (ΠΟΜΑΚ), η Εθνική Συντονισμένη Προσπάθεια των Ελλήνων (CEH), της οποίας και προήδρευε, έδινε αγώνα για την Κύπρο, όπου τον αποκαλούν, χαριτολογώντας, "Λευκωσιάτη", για τη συμβολή του.

Είχε την δυνατότητα να δρασκελίσει όχι μόνο τα σκαλιά του Λευκού Οίκου, αλλά να περάσει και πολλές φορές την πόρτα του οβάλ γραφείου των εκάστοτε προέδρων των ΗΠΑ.

"Δικαιωμένοι θα αισθανθούμε μόνο με την επίλυση του πολιτικού προβλήματος, όπως και για τα άλλα εθνικά θέματα που εκκρεμούν" δήλωνε ο Α. Άθενς, ο οποίος πρωτοστάτησε - μεταξύ άλλων - και στην προσπάθεια να μην αναγνωριστεί η ΠΓΔΜ με το όνομα "Μακεδονία", ήδη από την εποχή της κυβέρνησης Μπους τού πρεσβύτερου, με τη συλλογή υπογραφών για το θέμα, αλλά και την ομιλία του στη μεγάλη διαδήλωση της ομογένειας, στις 31 Μαΐου 1992, μαζί με τον γερουσιαστή Πωλ Σαρμπάνη. Η διαβεβαίωση που είχε, στα τέλη της ίδιας χρονιάς, ότι ο Αμερικανός πρόεδρος δεν θα προβεί σε μία τέτοια πράξη όσο υπάρχουν αντιρρήσεις εκ μέρους της Ελλάδος, είχε αναπτερώσει τις ελπίδες του. Χρόνια μετά ένιωσε έντονη απογοήτευση, όταν η Ουάσιγκτον προχώρησε στην αναγνώριση, αλλά δεν το έβαλε κάτω.

Στις επικρίσεις ότι δεν υπάρχει ισχυρό λόμπι απαντούσε: "Ναι, δεν έχουμε τη δύναμη που έχουν - για παράδειγμα - οι φίλοι μας οι Εβραίοι. Σκεφτείτε, όμως, ότι η κατάσταση ίσως να ήταν και χειρότερη χωρίς τη δική μας συνδρομή. Αυτό πιστεύω και γι΄ αυτό θα συνεχίσω - όσο έχω δυνάμεις - τον αγώνα για όλα τα θέματα, γνωρίζοντας ότι προσφέρω καλές υπηρεσίες και ως καλός Αμερικανός πολίτης στις ΗΠΑ, συμβάλλοντας στην εδραίωση των καλών διακρατικών σχέσεων".

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Μακάριος

Η αγαστή συνεργασία με όλες τις ηγεσίες της Ελλάδας και της Κύπρου αποτελούσε προτεραιότητα για τον Ανδρέα Άθενς, που ήξερε να υποτάσσει τα πολιτικά "πιστεύω" στον αγώνα που έδινε. Δύο, όμως, προσωπικότητες, είχαν μείνει χαραγμένες στη μνήμη του, όπως είχε πει σε μία από τις συνεντεύξεις του: ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Τον πρώτο τον είχε συναντήσει, μαζί με τον αείμνηστο Αρχιεπίσκοπο Βορείου και Νοτίου Αμερικής Ιάκωβο, το 1974, όταν επέστρεψε από τη Γαλλία.

"Μας μίλησε - θυμόταν - για την τραγική κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα και ειδικότερα για το χάος που βρήκε στις Ένοπλες Δυνάμεις, τονίζοντας ότι δεν υπήρχαν όπλα και η Ελλάδα δεν μπορούσε να κάνει τίποτα, αν προχωρούσαμε σε πόλεμο με την Τουρκία».

Με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, τον οποίο θεωρούσε χαρισματικό, συναντήθηκε λίγο μετά την εισβολή στην Κύπρο.

Το ΣΑΕ φέρει τη δική του "σφραγίδα"

Στις 7 Δεκεμβρίου 1995, ο Α. Άθενς εξελέγη πρώτος πρόεδρος του νεοσύστατου Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ), θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι τον Δεκέμβριο του 2006. Όλα αυτά τα χρόνια έβαλε την προσωπική του "σφραγίδα" στην παγκόσμια οργάνωση, και δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί ότι έχει ταυτιστεί με το όνομα και το έργο του.

Μετά την πρώτη του εκλογή, σε λιγότερο από δύο χρόνια, διήνυσε εκατομμύρια μίλια και πέρασε εκατοντάδες ώρες στα αεροπλάνα, για να γνωρίσει τους Έλληνες του κόσμου.

"Ήταν ταξίδι μιας ζωής για να γνωρίσω όσα περισσότερα αδέλφια μπορούσα" είχε πει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ. Σε αυτή την υπέροχη περιπλάνηση ανά των "Ελλήνων τις Κοινότητες", διαπίστωσε την "απίστευτη δύναμη των Ελλήνων σε κάθε γωνιά της γης", που τού έδωσε ακόμα μεγαλύτερη δύναμη.

Με ομόφωνη πρόταση του προεδρείου του ΣΑΕ, ο Ανδρέας Άθενς ανακηρύχθηκε επίτιμος πρόεδρος της οργάνωσης, τον Δεκέμβριο του 2006, στη Θεσσαλονίκη.

Για το ΣΑΕ, ο Ανδρέας Άθενς μιλούσε πάντα με αγάπη, τονίζοντας ότι θέλει να δει την οργάνωση να "αγκαλιάσει" τους απανταχού Έλληνες - ένας όρος που του άρεσε πολύ - ώστε "να αποτελέσει την ενωμένη φωνή του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας".

Στον απολογισμό του, το 2006, τόνισε: "Το έργο μας είναι γνωστό και αποδεκτό. Πολλά ακόμα απομένουν, όμως, να γίνουν. Πρέπει να καταστεί ο οργανισμός που θα ενώσει τους απανταχού Έλληνες και θα προωθήσει συντονισμένα τα προβλήματα που την απασχολούν".

Ιεραρχώντας τα θέματα των Ελλήνων ομογενών της Διασποράς έθετε αυτά της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης, σημειώνοντας με αγωνία ότι "τα παιδιά 3ης, 4ης, ακόμα και 5ης γενιάς δεν πρέπει να χάσουν τις ρίζες τους και αυτός είναι ο σταθερός στόχος: καθημερινή μάχη για τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού στις δεύτερες πατρίδες μας". Ανέφερε δε ότι το ΣΑΕ πρέπει "να ανοίξει δρόμους στους νέους και να σταθεί κοντά τους, όπως μας στήριξαν κάποτε και εμάς άνθρωποι σπουδαίοι, στα πρώτα μας βήματα".

Τελικά, ο Α. Άθενς δεν ευτύχησε να δει το νέο ΣΑΕ, που και ο ίδιος οραματίστηκε, ενώ έφυγε με την αγωνία για το μέλλον του μεγαλόπνοου Προγράμματος Ιατροφαρμακευτικής Περίθαλψης Hellenicare (Ελληνική Φροντίδα) που ίδρυσε το 1997. Δεν δίσταζε, όπως έλεγε χαρακτηριστικά, να γίνει «ο μεγαλύτερος διακονιάρης τους κόσμου», αρκεί να βρει χρήματα για την ομαλή συνέχιση της λειτουργίας του. Πρόκειται για το μοναδικό ελληνικό πρόγραμμα αυτού του είδους που υλοποιείται από Έλληνες της Διασποράς. "Όσο ζω θα είμαι στο πλευρό των αδελφών μας που έχουν ανάγκη τη βοήθειά μας" έλεγε, και το έπραξε, με συνέπεια, μέχρι τέλους.

Στην πρώτη του επίσκεψη στη Γεωργία, τον Ιανουάριο του 1997, ύστερα από πρόσκληση του τότε προέδρου του Ιδρύματος για την αποκατάσταση των παλιννοστούντων ομογενών (ΕΥΑΠΟΕ), πρώην υπ. Εξωτερικών της Κύπρου Γεωργίου Ιακώβου, συνάντησε ανθρώπους που υπέφεραν, χωρίς να έχουν ούτε μία ασπιρίνη, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, χωρίς θέρμανση…

"Δεν πίστευα ότι σε μία πολιτισμένη χώρα μπορούν να συμβαίνουν αυτά... Πόνεσα όταν είδα τα αδέλφια μας, που τόσα πέρασαν επί Στάλιν, να βρίσκονται σε άθλια κατάσταση. Τότε έδωσα υπόσχεση στον εαυτό μου να κάνω ότι είναι δυνατόν για να τους βοηθήσω" είχε πει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Απόδειξη ότι κράτησε το λόγο του είναι η ευγνωμοσύνη άνω του ενός εκατομμυρίου ασθενών, ελληνικής και μη καταγωγής, οι οποίοι έχουν επωφεληθεί από τις ιατρικές υπηρεσίες που παρέχονται δωρεάν στα Ιατρικά Κέντρα, τις Κλινικές και τις Κινητές Ιατρικές Μονάδες που διαθέτει το πρόγραμμα στην Ουκρανία, τη Γεωργία, την Αρμενία και την Αλβανία, όπως και η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε περιοχές όπου η φτώχεια και η έλλειψη υπηρεσιών έχουν δημιουργήσει τεράστιες ανάγκες.

"Νιώθω ευτυχής γνωρίζοντας ότι βοηθάμε, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, τα αδέλφια μας να ζήσουν με αξιοπρέπεια, δείχνοντάς τους ότι οι Έλληνες ενδιαφέρονται και ότι η Ελλάδα δεν τους έχει εγκαταλείψει" είχε δηλώσει.

Το Πρόγραμμα Hellenicare (http: //www.hellenicare.org) έχει βραβευτεί πολλές φορές από επίσημους κρατικούς φορείς για τις υπηρεσίες που προσφέρει σε φτωχές κοινότητες σε όλες τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και την Αλβανία.

Τιμητικές διακρίσεις

Ο Ανδρέας Άθενς είχε λάβει περισσότερα από 40 βραβεία, μετάλλια και τιμητικές διακρίσεις από κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, Ορθόδοξα Πατριαρχεία, Φιλανθρωπικούς Οργανισμούς και παραγωγικούς φορείς σε κάθε ήπειρο. Μεταξύ άλλων, είχε τιμηθεί από την Ελληνική Πολιτεία με τον Χρυσό Σταυρό της Τάξης του Φοίνικα (1977), με το Τιμητικό Μετάλλιο του Αμερικανικού Κογκρέσου (1993) και με το βραβείο Ellis Island (1977), με το οποίο τιμώνται εξέχουσες προσωπικότητες για τη σημαντική προσφορά τους στην αρμονική συνύπαρξη και συνεργασία των διαφόρων εθνοτήτων που απαρτίζουν την αμερικανική κοινωνία.

Είχε αναγορευτεί, επίσης, Ιππότης της Τάξης του Θρόνου του Βελγίου, το 1979, ενώ τιμήθηκε με τον Μέγα Σταυρό της Τάξης της Τιμής της Κυπριακής Δημοκρατίας (1997), το ανώτατο μετάλλιο της Δημοκρατίας της Γεωργίας (2001), το μετάλλιο του Κοινοβουλίου της Δημοκρατίας της Ουκρανίας (2003) κ.α.

Ήταν Άρχων της Μεγάλης Εκκλησίας του Χριστού, τιμητικός τίτλος που αποδίδεται από τον Οικουμενικό Πατριάρχη σε άτομα για την προσφορά τους και την αφοσίωση τους στην εκκλησία, ενώ είχε τιμηθεί και από άλλα Ορθόδοξα Πατριαρχεία και Εκκλησίες για τις άοκνες προσπάθειες του στην προάσπιση της θρησκευτικής ελευθερίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Δ. Ριμπά
Πηγή: ΑΠΕ