Συνέντευξη του πατέρα του Αριστοτέλη Γκούμα στην αλβανική εφημερίδα “Panorama”

Τι λέει για τη αφαίρεση της προτομής, για την συνομιλία με τον αρχιεπίσκοπο και τη δίκη

"Να γίνει η εκ νέου διερεύνηση για το θάνατο του γιου μου. Δεν ενημερώθηκα ποτέ για τις δίκες".
"Δεν ήθελαν ζωντανή τη μνήμη του Αριστοτέλη, και τον  ξεφορτώθηκαν. Τώρα, ακόμα και  νεκρό δεν αφήνουν ήσυχο το γιο μου, ενώ ο δολοφόνος του καταδικάστηκε σαν να είχε πάρει μόνο τη  ζωή ενός πουλιού".
 Με αυτά τα λόγια ο Ηλίας Γκούμας, ο πατέρας του αείμνηστου Αριστοτέλη, απαιτεί την εκ νέου έρευνα για την τραγωδία της 12ης Αυγούστου 2010 και τη μέγιστη ποινή φυλάκισης για το δράστη. Το συμβάν  έγινε στη Χιμάρα, όπου ο Αριστοτέλης και μερικοί νεαροί από τον Αυλώνα διαπληκτίστηκαν στη μέση του δρόμου. Στον καβγά επάνω, ένας από αυτούς τους νέους, ο Ilir Mukaj, χτύπησε με το αυτοκίνητο τον Αριστοτέλη.


Ένα ατύχημα που για την οικογένεια του Γκούμα και τις  μειονοτικές οικογένειες της Χιμάρας θεωρείται "εκ προθέσεως", ενώ η αλβανική δικαιοσύνη το έχει σφραγίσει ως κατά λάθος "ατύχημα".  Ένα χρόνο αργότερα, στην επέτειο του θανάτου του Αριστοτέλη, του έφεραν μια προτομή από την Ελλάδα, υπό την αιγίδα και τη συμμετοχή πολλών επιφανών Ελλήνων πολιτικών, και ανωτέρων εκπροσώπων των Ορθοδόξων εκκλησιών της Αλβανίας και πέραν αυτής. Το ψηλό άγαλμα από χαλκό τοποθετήθηκε με μεγάλη τελετουργία στην αυλή της εκκλησίας των «Αγίων Πάντων» στην Άνω Χιμάρα, αλλά μέσα σε λίγες ώρες είχε ήδη αρχίσει η συζήτηση για την απομάκρυνση του.


Από τη μία πλευρά, ο Δήμος της Χιμάρας δεν είχε λάβει επίσημη άδεια για την εξύψωση του μνημείου. Από την άλλη πλευρά, ο Μητροπολίτης Αργυροκάστρου που ήταν κατά της τοποθέτησης   ενός αντικειμένου μέσα στους χώρους της εκκλησίας, αν αυτό δεν έχει να κάνει με «αγιότητα».  Αλλά η ευφορία ορισμένων μειονοτικών ενώσεων της Χιμάρας και ομάδες συμφερόντων των Ελλήνων πολιτικών  έκανε τελικά την προτομή του Αριστοτέλη να μείνει στο προαύλιο της εκκλησίας. Μέχρι που ... στα τέλη Μαρτίου, οκτώ μήνες μετά την τελετή, η προτομή είχε αφαιρεθεί! Αντί του γιγαντιαίου αγάλματος έχει φυτευτεί ήδη ένα θάμνος - ένα μικρό διακοσμητικό φυτό που δεν καταλαβαίνεται τι είδους είναι. Μετά από όλη αυτή την ιστορία, ο πατέρας του Αριστοτέλη, Ηλίας Γκούμας, αισθάνεται κουρασμένος, αλλά ισχυρός στις κατηγορίες του που έρχονται μέσα από αυτή τη συνέντευξη στην εφημερίδα "Πανόραμα".


Ακόμα δεν έχει κλείσει  ένας χρόνος από την τοποθέτηση της προτομής του Αριστοτέλη στην αυλή της εκκλησίας των «Αγίων Πάντων», και έχει αφαιρεθεί. Γιατί;
Ήταν μια μεγάλη κόπωση των νεύρων. Μετά την τοποθέτηση της προτομής ήρθε στο σπίτι μας ένας ιερέας από το Αργυρόκαστρο και μας ζήτησε να το βγάλουμε από την αυλή  της εκκλησίας. Σύμφωνα με τον ίδιο, η εκκλησία έχει τους δικούς της κανόνες και τις ιερές γραφές, στο ποτέ  ένας άνθρωπος μπορεί να ταφεί εντός του προαυλίου χώρου ή να τοποθετηθεί η προτομή του. Ο ιερέας μου είπε ότι δεν ήταν λογικό  το άγαλμα  του Αριστοτέλη να μείνει εκεί και μου ζήτησε να το απομακρύνουμε.


Μήπως ήταν ο Μητροπολίτης Αργυροκάστρου αυτός που σας το πρότεινε, μιας και αντιτάχθηκε από την αρχή στην τοποθέτηση της προτομής;
Όχι, όχι, δεν ήταν ο ίδιος. Δεν θυμάμαι το όνομα του  ιερέα, αλλά σίγουρα ήταν απεσταλμένος του Μητροπολίτη Αργυροκάστρου. Όταν μου ζήτησε να βγάλουμε την προτομή εγώ του είπα: Ξέρετε κάτι; Θέλετε να το πάρετε τέλα το άγαλμα και να το στείλετε από εκεί που το φέρατε; Εμένα μου πέθανε ο  γιος μου  και εσάς σας ενοχλεί η προτομή του στο προαύλιο της εκκλησίας. Αν σας ενοχλεί τόσο πολύ, να επιστρέψετε το άγαλμα στην Ελλάδα ».

Να πω την αλήθεια δεν κατάλαβα γιατί έγινε τόσο μεγάλο θέμα η τοποθέτηση του. Η  Αλβανική κοινωνία και όλοι οι υπόλοιποι πρέπει να ασχοληθούν με την απόδοση της δικαιοσύνης αφού ο δολοφόνος του παιδιού μου έλαβε ποινική τιμωρία σαν να ήταν κυνηγός πουλιών χωρίς άδεια, και όχι  φονιάς ανθρώπου. Δεν χρειάζεται να ανοίγουμε μάταια θέματα.


Εσείς όμως, συμφωνήσατε με την τοποθέτηση της προτομής στο προαύλιο της εκκλησίας;
Εγώ τους το είπα από την αρχή. Αν θέλετε να βάλετε την προτομή κάπου, πάρτε πρώτα άδεια από το Δημαρχείο.  Άλλα αυτοί  το είχαν φέρει και ήθελαν να κάνουν τα αποκαλυπτήρια χωρίς την υπογραφή του Δημοτικού Συμβουλίου.


Σε ποιον τα είπατε  αυτά τα λόγια; Ποιοι είναι "αυτοί";
Να σας πω την αλήθεια εγώ δεν θυμάμαι ονόματα. Θυμάμαι μόνο που με πήραν από την Αθήνα και μου είπαν ότι κάνουν ένα άγαλμα για τον Αριστοτέλη μου, με την ευκαιρία της πρώτης επετείου του θανάτου του, και θα το έβαζαν στην εκκλησία. Μετά  μου είπαν από τις ενώσεις των μειονοτήτων εδώ στη Χιμάρα. Η πρωτοβουλία ήταν όλη από την Ελλάδα. Αυτοί το έβαλαν άλλα αργότερα μου ήρθε στο σπίτι ο ιερέας του Αργυροκάστρου  και μου είπε να το απομακρύνουμε από εκεί.


Και συμφωνήσατε;
Μα δεν ήταν ότι με ενδιέφερε η προτομή, εγώ έχω τον τάφο του παιδιού μου, όπου είναι τα κόκκαλά του. Αφού μίλησα με τον ιερέα του Αργυροκάστρου, προσπάθησα να επικοινωνήσω με τον επικεφαλή της Ορθόδοξης Εκκλησίας, τον αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο. Του Σεβασμιότατου του είχα στείλει και μια επιστολή νωρίτερα. Μιλήσαμε από το τηλέφωνο και τον ρώτησα τι μπορεί να μας  προτείνει για την προτομή του Αριστοτέλη. Πρότεινε να πάμε την προτομή εκεί που είναι ο τάφος. Τον άκουσα και έτσι εκάμαμε. Τώρα αυτή η ιστορία έχει κλείσει. Είναι άλλη ιστορία αυτή που πρέπει να ανοίξει.


Ποια ιστορία θα πρέπει να ανοίξει;
Τα δικαστήρια για την τιμωρία του δολοφόνου του γιου μου, έχουν γίνει χωρίς τη γνώση μου. Δεν έχω ενημερωθεί ποτέ. Ακόμα και την  τελική απόφαση που πήρε το   Δικαστήριο του Αυλώνα, την ντροπιαστική απόφαση και εντελώς παράλογη που καταδίκασε μόνο σε 8 χρόνια το δολοφόνο, το έχω μάθει με ένα μήνα καθυστέρηση.


Δεν είχατε δικηγόρο;
Είχα δικηγόρο και  συνεχίζω να τον έχω. Αλλά και εκείνος είπε ότι δεν είχε ενημερωθεί. Η ποινή δόθηκε 12.05.2011 χωρίς την παρουσία του δικηγόρου, χωρίς την παρουσία κανενός από την οικογένεια, χωρίς τη γνώση  κανενός εκτός του δικαστή και της οικογένειας του δολοφόνου. Είχαν περάσει 4 εβδομάδες όταν μου είπαν.


Τότε ποιος σας γνωστοποίησε την απόφαση του δικαστηρίου;
Με πήρε στο τηλέφωνο ο πρόεδρος της οργάνωσης Ομόνοια, ο Βασίλης Μπολάνος, και μου το είπε. Εκείνος νόμιζε πως το ξέραμε και μας ρωτούσε αν θα πάμε την υπόθεση στο Εφετείο. Αλλά όταν το μάθαμε εμείς αυτό, η  περίοδος των 10 ημερών για να ασκήσεις έφεση είχε τελειώσει. Δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα άλλα έχουμε ακούσει ότι το έχουν αφήσει ελεύθερο το δολοφόνο. Ωστόσο, το ελέγχουμε.


Φαίνεται απίστευτο το να μην έχει ενημερωθεί ο δικηγόρος ... Μήπως σας έχει κοροϊδέψει εκείνος;
Όχι, όχι. Δεν με έχει κοροϊδέψει εκείνος. Αυτός εξεπλάγην πιο πολύ από μένα και στεναχωρήθηκε.  Στη συνέχεια γράψαμε μερικές επιστολές  και τις έχουμε στείλει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Τόπι, στον πρωθυπουργό Μπερίσα, στην Ελληνική Πρεσβεία , Αμερικανική Πρεσβεία, στον  ΟΑΣΕ, στη γενική εισαγγελέα Ίνα Ράμα, κλπ.. Σε αυτές τις επιστολές εξηγήσαμε την κατάσταση και πως είχε παρθεί η απόφαση. Απαιτήσαμε την εκ νέου εκδίκαση της ποινής και την διεξαγωγή  μιας δίκαιης και ειλικρινής δίκης σχετικά με το δολοφόνο του γιου μου. Ζητάμε να πάρει τη μέγιστη ποινή. Αυτός σκότωσε σκόπιμα τον Αριστοτέλη και αυτό το έχει παραδεχτεί μόνος του. Με το ίδιο του το στόμα. Βάλτε το στο μυαλό σας, αν δεν δοθεί ένα παράδειγμα ότι υπάρχει δικαιοσύνη για τον Αριστοτέλη, στη Χιμάρα θα επαναληφθούν  τέτοιες τραγωδίες .


Γιατί το κρίνετε έτσι;
Ανοίξτε τα μάτια και δείτε πώς έχουν τεταθεί οι σχέσεις της Ελληνικής μειονότητας εδώ και των Αλβανών. Ακόμα και το περασμένο καλοκαίρι υπήρξε  ο κίνδυνος να ξεσπάσουν συγκρούσεις ανάμεσα στους νέους. Πρέπει να δοθεί ένα παράδειγμα από την Αλβανική δικαιοσύνη, ότι κάθε ανθρώπινη ζωή αξίζει το ίδιο,  ανεξαρτήτως εθνικότητας, υπηκοότητας, θρησκείας η οτιδήποτε άλλο.  Εν τω μεταξύ, ορισμένα πολιτικά κόμματα της Αλβανίας να μην υποκινούν εθνοτικές συγκρούσεις, αλλά να τις  καταλαγιάζουν.


Για ποιον έχετε το λόγο;
Δικαίωμα μου να μην πω τα ονόματά τους, αλλά μιλώ για εκείνους που  τυλίγονται σε κοκκινόμαυρα  υφασμάτινα κομμάτια. Δεν μου αρέσει που οι Αλβανοί πολιτικοί χρησιμοποιούν τη νεολαία, όπως χρησιμοποίησε και το  θάνατο του Αριστοτέλη.


Το ίδιο λέγεται και  για την Ελληνική μειονότητα στη Χιμάρα, καθώς σαν να  χρησιμοποιήστε από την Ελληνική πολιτική σκηνή...
Από εμάς, την μειοψηφία,  έρχεται ο κίνδυνος …; Μιλάω για τον εαυτό μου ότι δεν έχω χρησιμοποιηθεί ποτέ.


Από την εκκλησία έχετε χρησιμοποιηθεί;
Δεν ήμουν εγώ αυτός που μίλησε ανοιχτά κατά τη διάρκεια της συνέντευξης?! Εξέφρασα τις επιφυλάξεις αλλά έδωσα επίσης ότι άξιζε του καθενανού. Τουλάχιστον να μην ανακατεύετε την εκκλησία στη μέση, επειδή εκείνη είναι παράγοντας ενότητας, και όχι διάσπασης .
συνέντευξη στην ELISABETA ILNICA για την εφημερίδα Panorama

μετάφραση: Σπαλαθρέα για το blog.himara.gr

Όλη η συνέντευξη όπως δημοσιευτικέ στην αλβανική εφημερίδα “Panorama” 

Flet Ilia Guma, babai i Aristotelit, që u vra në Himarë.

“Të rihapen hetimet për vdekjen e djalit. Nuk u njoftova kurrë për gjyqet”

“Nuk e deshën të gjallë Aristotelin dhe e hoqën qafe. Tani, edhe të vdekur nuk po ma lënë të qetë tim bir, ndërsa vrasësi i tij u dënua sikur t’i kishte marrë jetën një zogu”.
Me këto fjalë Ilia Guma, babai i të ndjerit Aristotel Guma, kërkon rihapjen e hetimeve për tragjedinë e 12 gushtit 2010 dhe dënim maksimal me burg për autorin. Ngjarja ndodhi në Himarë, ku Aristoteli dhe disa të rinj vlonjatë u konfliktuan në mes të rrugës. Në sherr e sipër, njëri nga këta të rinj, Ilir Mukaj, e përplasi me makinë Aristotelin. Një aksident që për familjarët Guma dhe minoritarët e Himarës konsiderohet si “i qëllimshëm”, ndërsa nga drejtësia shqiptare është vulosur si “aksidental”. Një vit më pas, në përvjetorin e vdekjes së Aristotelit, atij iu soll një bust nga Greqia, nën kujdesin dhe pjesëmarrjen e disa politikanëve të njohur helenë, si dhe përfaqësuesve më të lartë të kishave ortodokse në Shqipëri e më gjerë. Statuja shtatlartë dhe e derdhur në bronz u vendos me ceremonial të madh në oborrin e kishës së “Gjithë Shenjtorëve” në Himarë-Fshat, por brenda pak orëve nisi debati për ta hequr. Nga njëra anë, Bashkia e Himarës nuk kishte miratuar leje zyrtare për lartësimin e monumentit. Nga ana tjetër, mitropoliti i Gjirokastrës ishte kundër vendosjes së një objekti brenda ambienteve të kishës, në rast se ai nuk përbën “shenjtëri”. Por euforia e disa shoqatave minoritare në Himarë dhe lobingu i politikanëve grekë bënë që përfundimisht busti i Aristotelit të qëndronte në oborrin e kishës. Derisa… Në fund të marsit, 8 muaj pas ceremonisë, busti u hoq! Në vend të statujës gjigande, tashmë është mbjellë një shkurre – bimë dekoruese e vogël, që nuk merret vesh mirë se ç’lloj është. Pas gjithë kësaj historie, babai i Aristotelit, Ilia Guma, ndihet i lodhur, por i fuqishëm në akuzat e tij që vijnë përmes kësaj interviste për gazetën “Panorama”…

Ende pa u mbushur një vit nga vendosja e bustit të Aristotelit në oborrin e kishës së “Gjithë Shenjtorëve”, ai u hoq. Pse?

Ishte një lodhje nervash e gjatë. Pas vendosjes së bustit na erdhi në shtëpi një prift nga Gjirokastra dhe na kërkoi që ta hiqnim nga oborri i kishës. Sipas tij, kisha ka rregullat dhe shkrimet e saj të shenjta, se kur një njeri mund të varroset brenda ambienteve apo t’i vendoset busti. Prifti më tha që nuk ishte e arsyeshme që statuja e Aristotelit të qëndronte aty dhe më kërkoi që ta hiqnim.

Mos ishte Mitropoliti i Gjirokastrës ai që ua sugjeroi, pasi ai ka qenë kundër që nga fillimi për vendosjen e bustit?

Jo, jo, nuk ishte ai vetë. Nuk ia mbaj mend emrin si e kishte prifti, por normalisht ishte i dërguar nga mitropoliti i Gjirokastrës. Kur më kërkoi që ta hiqnim bustin, unë i thashë: “E di ç’keni? A dëshironi që ta merrni fare bustin dhe ta dërgoni andej nga e sollët? Mua më ka vdekur djali, ndërsa ju ju pengon busti i tij në oborrin e kishës. Nëse ju pengon kaq shumë, kthejeni mbrapsht në Greqi statujën”. Drejt të them, nuk e kuptoj pse u bë kaq e madhe vendosja e bustit. Shoqëria shqiptare dhe gjithkush tjetër duhet të merren me vënien e drejtësisë në vend, pasi krimineli i tim biri mori dënim sikur të ishte gjuetar zogjsh pa leje dhe jo vrasës njeriu. Nuk është nevoja të hapim debate kot.

Po ju, a ishit dakord për vendosjen e bustit brenda oborrit të kishës?

Unë ua kam thënë që nga fillimi. Nëse dëshironi që të vendosni bustin gjëkund, merreni më parë leje nga Bashkia. Kur ata e kishin sjellë dhe dëshironin që ta ekspozonin bustin, pa marrë firmën e Këshillit Bashkiak.

Kujt ia keni thënë këto fjalë? Cilët janë “ata”?

Drejt të them, unë nuk i mbaj mend emrat. Më kujtohet vetëm se atëherë më telefonuan nga Athina dhe më thanë që po ndërtonin një bust për Aristotelin tim dhe, me rastin e përvjetorit të parë të vdekjes, do ta vendosnin në kishë. Pastaj më thanë edhe nga shoqatat minoritare këtu në Himarë. Iniciativa ka qenë e gjitha nga Greqia. Ata e vendosën, ndërsa më pas prifti i Gjirokastrës më erdhi në shtëpi dhe më tha që ta largoja që andej.

Dhe a ratë dakord?

Po nuk është se më interesonte busti, unë kam varrin e djalit, ku ka eshtrat. Pas bisedës me priftin e Gjirokastrës, kërkova të komunikoj me kreun e Kishës Ortodokse, Anastas Janullatos. Hirësisë i pata shkruar edhe një letër më parë. Folëm përmes telefonit dhe e pyeta se çfarë mund të më sugjeronte lidhur me bustin e Aristotelit. Ai më propozoi që të merrnim bustin dhe ta çonim aty ku është varri. Ia dëgjova fjalën dhe ashtu bëmë. Tani kjo është histori e mbyllur. Është tjetër histori ajo që duhet hapur.
Çfarë historie duhet hapur?

Gjyqet për dënimin e vrasësit së djalit tim janë zhvilluar të gjitha pa dijeninë time. Nuk jam informuar asnjëherë. Edhe vendimin përfundimtar që kishte marrë Gjykata e Vlorës, vendimin e turpshëm dhe krejt absurd që kishte dënuar vetëm me 8 vjet vrasësin, e kam marrë vesh një muaj me vonesë.

Nuk kishit avokat?

Kisha avokat dhe vijoj ta kem. Por edhe ai më thotë që nuk është lajmëruar. Dënimi është dhënë më datën 12.05.2011 pa praninë e avokatit, pa praninë e asnjë familjari, pa dijeninë e askujt përveç gjyqtarit dhe familjes së vrasësit. Kishin kaluar 4 javë kur më thanë.

Atëherë kush jua komunikoi vendimin e gjykatës?

Më mori në telefon kryetari i shoqatës OMONIA, Vasil Bollano, dhe më tregoi. Ai kujtonte se ne e dinim dhe po pyeste se kur do ta çonim çështjen në Gjykatën e Apelit për ta kundërshtuar. Por kur e morëm vesh ne këtë, afati prej 10 ditësh për ta apeluar kishte marrë fund. Nuk e dimë të saktë, por kemi dëgjuar madje edhe se e kanë liruar vrasësin. Megjithatë, po e verifikojmë.

Duket e pabesueshme që të mos ketë qenë në dijeni edhe avokati…  Mos ju ka gënjyer ai?

Jo, jo. Nuk më ka gënjyer. Ai u çudit më shumë se unë dhe u bë keq. Më pas kemi shkruar së bashku disa letra dhe ua kemi dërguar Presidentit Topi, Kryeministrit Berisha, Aambasadës Greke, Ambasadës së SHBA-së, OSBE-së, kryeprokurores Ina Rama etj. Në këto letra shpjeguam situatën dhe mënyrën e marrjes së vendimit. Kërkuam rihapjen e dënimit dhe zhvillimin e një procesi të drejtë dhe të ndershëm për vrasësin e tim biri. Kërkojmë që ai të marrë dënimin maksimal. Ai e vrau me dashje Aristotelin dhe këtë e ka pohuar me gojën e tij. Mbajeni mend, në rast se nuk jepet shembull që ka drejtësi për Aristotelin, në Himarë do të përsëriten tragjedi të tilla.
Pse e gjykoni kështu?
Hapni sytë dhe shikoni si janë acaruar marrëdhëniet midis minoritarëve grekë këtu dhe shqiptarëve. Edhe verën e kaluar pati rrezik që të shpërthenin konflikte mes të rinjve. Duhet të jepet shembull nga Drejtësia shqiptare, që jeta e çdo njeriu vlen njësoj, pavarësisht kombësisë, shtetësisë, fesë apo çdo gjë tjetër. Ndërkaq, edhe disa parti politike shqiptare të mos nxisin konflikte etnike, por t’i qetësojnë ato.

Për kë e keni fjalën?
E drejta ime që të mos ua them emrat, por e kam fjalën për ata që mbështillen me copa kuq e zi. Nuk më pëlqen që politika shqiptare po përdor rininë, siç përdori vdekjen e Aristotelit.

E njëjta gjë thuhet edhe për minoritetin grek në Himarë, sikur po përdoreni nga politika greke…

Nga ne, minoranca, ardhka rreziku…? Po flas për veten që nuk jam përdorur asnjëherë.

Po nga kisha jeni përdorur?

A nuk isha unë ai që fola troç gjatë intervistës?! Shpreha rezervat, por edhe i dhashë meritat gjithsecilit. Të paktën mos e ngatërroni kishën në këtë mes, sepse ato janë faktorë uniteti, bashkimi dhe jo faktorë përçarjeje.

Nga e derguara jone ne Himare, ELISABETA ILNICA