ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ

Κυριακή των Βαΐων στη Μόσχα με

συμμετοχή του Τσάρου Αλέξανδρου Β'.

 (πίνακας του V. Greg. Schwarz, 1865).

Από την Κυριακή των Βαΐων αρχίζει ουσιαστικά η λεγόμενη Μεγάλη Εβδομάδα ή Εβδομάδα των Παθών. Κατά την ημέρα αυτή εορτάζεται η ανάμνηση της θριαμβικής εισόδου του Ιησού Χριστού στα Ιεροσόλυμα όπου, κατά τους συγγραφείς των Ιερών Ευαγγελίων, οι Ιουδαίοι τον υποδέχθηκαν κρατώντας βάια ή βάγια (κλάδους φοινίκων) και απλώνοντας στο έδαφος τα φορέματά τους ζητωκραύγαζαν «Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου».

Εορτασμός

Κατά τους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού η εορτή της ανάμνησης αυτής τελούταν μαζί με την ανάσταση του Λαζάρου που αργότερα η δεύτερη μετατέθηκε κατά μία ημέρα πριν το λεγόμενο Σάββατο του Λαζάρου.

Σήμερα η Κυριακή αυτή τόσο στην Ανατολική όσο και στη Δυτική Εκκλησία θεωρείται ως αρχή των Αγίων Παθών. Παρά το χαρμόσυνο χαρακτήρα της, αρχικά η κατάλυση ψαριών, λαδιού και κρασιού την ημέρα αυτή θεωρήθηκαν ασυμβίβαστα προς την ιερότητα της Μεγάλης Εβδομάδας και της ακολουθούμενης νηστείας,(Μεγάλη Τεσσαρακοστή), προσαρμόζοντας αυτή ανάλογα.
Η παραπάνω ανάμνηση τιμάται ιδιαίτερα με εξέχουσα υμνολογία και μεγαλοπρεπή λειτουργία στο τέλος της οποίας διανέμονται βάγια που έχουν προηγουμένως ευλογηθεί κατά την ακολουθία του όρθρου.

Έθιμα αναπαράστασης

Σημειώνεται ότι στις πρώτες εκκλησίες εορταζόταν η μνήμη αυτή με αναπαράσταση του γεγονότος. Συγκεκριμένα στους Αγίους Τόπους κατά τον 4ο αιώνα ο επίσκοπος ξεκινώντας με πομπή από το Όρος των Ελαιών εισερχόταν στα Ιεροσόλυμα επί «πώλου όνου» περιστοιχιζόμενος από τον κλήρο ενώ οι πιστοί προπορευόταν κρατώντας κλάδους φοινίκων.
Στους δε βυζαντινούς χρόνους τελούνταν ο λεγόμενος «περίπατος του Αυτοκράτορα» όπου η πομπή ξεκινούσε από τα ανάκτορα στην οποία συμμετείχε ο αυτοκράτορας κρατώντας την εικόνα του Χριστού πλαισιωμένος από το ιερατείο όπου και κατέληγε στην Αγιά Σοφιά. Της αυτοκρατορικής αυτής πομπής προηγούνταν ο λαμπαδάριος ο οποίος έψελνε «Εξέλθατε έθνη και θεώσασθε σήμερον τον βασιλέα των ουρανών…».
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Βαλσαμώνα στο τέλος της εορτής αυτής ο μεν Αυτοκράτορας διένειμε ιδιόχειρα βάγια και σταυρούς, ο δε Πατριάρχης κεριά για την Μεγάλη Εβδομάδα.
Το βυζαντινό αυτό έθιμο παρέλαβαν και τηρούσαν με ευλάβεια και οι Τσάροι της Ρωσίας τους οποίους ακολουθούσε ο κλήρος ξεκινώντας από το Κρεμλίνο και καταλήγοντας στο μητροπολιτικό ναό.
Στην Ελλάδα αντ΄ αυτών διατηρείται μόνο η διανομή των βαγιών από τους ιερουργούς των εκκλησιών.
Κατά το Μεσαίωνα στη Δυτική Εκκλησία υπήρξε ένα περίεργο έθιμο όπου μέσα στην εκκλησία περιαγόταν όνος επί του οποίου φερόταν ομοίωμα του Χριστού.

Νηστεία (διαφωνίες για την κατάλυση των ιχθύων)

Αναφορικά με τη νηστεία της ημέρας αυτής υπάρχει μια διαφοροποίηση στο ζήτημα του αν καταλύεται ψάρι ή όχι. Η γνώμη του Θεόδωρου του Στουδίτη είναι ότι την Κυριακη των Βαΐων «τρώγεται ψάρι», επειδή θεωρείται Δεσποτική εορτή. Για τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη μόνο μία ημέρα της Μεγάλης Σαρακοστής τρώγεται ψάρι δηλαδή, την ημέρα του Ευαγγελισμού. Είναι χαρακτηριστική η θέση των Aποστολικών Διαταγών όταν λένε:, «Μετά από αυτές (δηλαδή τις εορτές των Χριστουγέννων και των Θεοφανείων), να τηρείται τη νηστεία της Τεσσαρακοστής, η οποία περιλαμβάνει ανάμνηση της ζωής του Κυρίου και της νομοθεσίας. Να κρατιέται αυτή η νηστεία πριν από το Πάσχα, αρχίζοντας από τη Δευτέρα και συμπληρούμενη την Παρασκευή. Μετά από αυτές αφού σταματήσετε τη νηστεία, να αρχίζετε την αγία εβδομάδα του Πάσχα, νηστεύοντες κατ΄αυτήν όλοι με φόβο...»^[1] Είναι ενδεικτικοί οι όροι ΄΄αφού σταματήσετε τη νηστεία΄΄ και ΄΄να αρχίζετε΄΄, οι οποίες δείχνουν ότι μια νηστεία τελειώνει και μία άλλη αρχίζει. Αυτή που τελειώνει είναι η νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής και αυτή που αρχίζει είναι η νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδας. άρα η εορτή αυτή βρίσκεται ανεξάρτητα ανάμεσα σε δύο νηστείες. Η θέση της λοιπόν δίνει το δικαίωμα να ομιλούν περί καταλύσεως κατ΄αυτήν την ημέρα ψαριού ή ακόμα και αυγού

http://el.wikipedia.org

Ομιλία του π. Ιωήλ Κωστανταρου για την Κυριακή των Βαίων 

Για μια ακόμα φορά, η ανέκφραστη αγάπη του Θεού, μας αξιώνει να ακούσουμε και να ζήσουμε τα γεγονότα της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος. Από την Κυριακή των Βαΐων το βράδυ, σ΄ όλους τους ναούς μας, θα ακούγεται ο συγκλονιστικός ύμνος: «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται…».

Βεβαίως, όπως βλέπουμε στην Ευαγγελική περικοπή, οι Ιουδαίοι, με τους κλάδους των φοινίκων στα χέρια, έτρεξαν με ενθουσιασμό να υποδεχθούν τον Κύριο Ιησού στα Ιεροσόλυμα. «Και έκραζον ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου, ο βασιλεύς του Ισραήλ» (Ιωάν. ΙΒ΄ 13). Δηλ. Δόξα και τιμή σε Αυτόν που υποδεχόμαστε. Ευλογημένος και δοξασμένος να είναι αυτός, που έρχεται απεσταλμένος από τον Κύριο ως αντιπρόσωπός του. Αυτός είναι ο ένδοξος βασιλεύς του Ισραήλ, που τόσο καιρό περιμέναμε.

Έτσι, τη στιγμή εκείνη πραγματοποιήθηκε αυτό που αιώνες πριν είχε προφητεύσει ο προφήτης Ζαχαρίας: «Μη φοβού, θύγατερ Σιών, ιδού ο βασιλεύς σου έρχεται καθήμενος επί πώλου όνου» (Ιωάν. ΙΒ΄ 15). Δηλ. Μη φοβάσαι, Ιερουσαλήμ, κόρη του όρους Σιών, ιδού ο βασιλεύς σου έρχεται, όχι ως τύραννος και κατακτητής επάνω σε ίππο ή σε άρμα πολεμικό, αλλά καθήμενος επάνω σε πουλάρι όνου.

Ας εμβαθύνουμε όμως για λίγο στον θαυμαστό αυτόν προφητικό λόγο.

Ο Προφ. Ζαχαρίας, ο οποίος γεννήθηκε στην Βαβυλώνα κατά την περίοδο της αιχμαλωσίας, στο Θ΄κεφάλαιο του βιβλίου του κάνει λόγο περί του θριάμβου της βασιλείας του Θεού.

Στους πρώτους οκτώ στίχους, βλέπει την νέα γη της επαγγελίας. Μοναδικές δηλ. και καταπληκτικές οράσεις!..., ενώ στους στίχους εννέα και δέκα, βλέπει τον ελευθερωτή Βασιλιά! Ξαφνικά ο ορίζοντας της σκέψεώς του, ευρύνεται όλως παραδόξως, ώστε εκ των στενών ορίων της Παλαιστίνης, μεταπηδά στην Μεσσιανική πραγματικότητα της παγκοσμίου ειρήνης, και μπροστά του εμφανίζεται ο Βασιλέας, ο οποίος θα έλθει ειρηνικός και ταπεινός. Το γεγονός άλλωστε ότι ο Μεσσίας Χριστός είναι αυτός ο «Βασιλεύς», γίνεται πλέον φανερό και πραγματικότητα, από την θριαμβευτική είσοδο του Ιησού στα Ιεροσόλυμα.

Ο Βασιλέας Χριστός είναι ο απόλυτος και κυρίαρχος άρχοντας ουρανού και γης!

Ο Θεός Πατήρ, τον κατέστησε Βασιλέα «Επί Σιών όρος το άγιον αυτού». Η αναμονή αιώνων ολοκλήρων της ελεύσεώς του, από τον Ισραήλ αλλά και ολόκληρο τον κόσμο «πάντα τα έθνη», έχει πλέον λήξει. Το «πλήρωμα του χρόνου» ήρθε. Και τώρα «ιδού έρχεται», βρίσκεται «επί θύραις»! «Έρχεταί σοι». Έρχεται σε σένα Σιών. Ο Προφ. Ζαχαρίας, βλέπει εναργώς τον Θεό Λόγο που θα σαρκωθεί και θα γίνει εν χρόνω άνθρωπος. Θα έλθει «εις τα ίδια», στην χώρα η οποία ως γη της επαγγελίας ήταν ξεχωρισμένη προ πολλού από τον Θεό ως ιδιαιτέρως δική του. Γι΄αυτό λοιπόν «χαίρε σφόδρα, θύγατερ Σιών. Κήρυσσε, θύγατερ Ιερουσαλήμ», και ετοιμάσου να τον υποδεχθείς με το «Ωσαννά»!

Ήδη λοιπόν η προφητεία αφού θραύει τα στενά Ιουδαϊκά όρια, μας μεταφέρει εντός του Σώματος του Χριστού, δηλ. της Εκκλησίας Του! Δεν περιορίζεται σε κάποιο έθνος ο Μεσσίας, αλλά ελευθερώνει ως Βασιλιάς όλους τους ανθρώπους που είναι υποδουλωμένοι στην αμαρτία, στον διάβολο και στον θάνατο. (Εννοείται ότι ελευθερώνει όσους θέλουν να ελευθερωθούν και αποδέχονται την Θεότητά Του και άρα την ελευθερία Του).

Η προφητεία τώρα παρουσιάζει δυναμικά το βασιλικό αξίωμα του Χριστού, το οποίο φυσικά συνδέεται άμεσα τόσο με το Αρχιερατικό, όσο και με το Προφητικό του αξίωμα!

Οπωσδήποτε η μεγαλοπρεπής περιγραφή του Μεσσία, τον καθιστά κατεξοχήν αξιαγάπητο στα συνειδητά μέλη της Εκκλησίας του. Είναι το πρόσωπο που λαχταρούμε και αγαπούμε. Είναι αυτός που προσδοκούμε αργά ή γρήγορα να βρεθούμε κοντά του. Στην Βασιλεία του, της οποίας «ουκ έσται τέλος».

Και πάλι κατα το Ιερό κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης, ο Μεσσίας Χριστός είναι α) Δίκαιος β)Σώζων γ)Πραΰς!

Είναι ο κατεξοχήν πράος και ταπεινός από την αρχή έως το τέλος. Ο ίδιος άλλωστε το διακήρυξε ξεκάθαρα «…πράος ειμί και ταπεινός τη καρδία» (Ματθ. ΙΑ΄29). Και ακριβώς επειδή είναι ταπεινός και απλούς και πράος, παρόλο ότι είναι «Ο Βασιλεύς», γι΄αυτό, εισερχόμενος στην πόλη του, δεν εισέρχεται καθήμενος σε μεγαλοπρεπή ίππον ή σε κάποιο πολεμικό άρμα, όπως δηλαδή συνήθιζαν οι άρχοντες και οι βασιλείς τον καιρό εκείνο ή και σήμερα, με διαφορετικά βεβαίως μέσα, αλλά έρχεται επάνω «επί υποζύγιον και πώλον νέον». Επάνω δηλ. σε ζώο που χαρακτηρίζεται για την ευτέλεια, την αργοπορία στις κινήσεις του και ικανό να παρέχει μόνο υπηρεσία μεταφορική. Έρχεται σ΄ένα ζώο που χρησιμοποιείτο από τις λαϊκές τάξεις. Από του πτωχούς και ταπεινούς. Ήλθε ο Κύριος στην Ιερουσαλήμ, καθήμενος «επί πώλου όνου», επάνω στον οποίον είχαν απλώσει τα πτωχά ενδύματά τους οι πτωχοί και απλοϊκοί μαθητές του.

Αλλ΄ ας μη λησμονούμε ότι ο Κύριος όταν ήλθε στη γη «εαυτόν εκένωσε μορφήν δούλου λαβών» (Φιλιπ. Β΄ 7) και έζησε μέσα στην εσχάτη πτωχεία! Και το σημαντικότερο, η βασιλεία του «Βασιλέως» Χριστού, δεν είναι εκ του κόσμου τούτου!

Αγαπητοί μου. Ο Ιουδαϊκός λαός, ο τόσο άστατος, μέσα σε όλη την έκταση της ιστορίας του, υποδέχθηκε τον βασιλέα των βασιλευόντων, Κύριον Ιησούν με το «ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου». Δυστυχώς για τον λαό αυτό, μετά από λίγες ημέρες, παρασυρόμενος από το σαπισμένο θρησκευτικό του κατεστημένο, φώναζε «άρον άρον στάυρωσον αυτόν» (Ιωάν. ΙΘ΄15), και το ακόμα χειρότερο «το αίμα αυτού εφ΄ημάς και επί τα τέκνα ημών» (Ματθ. ΚΖ΄ 25)! (Γεγονός δηλ. που πραγματοποιείται σε κάθε εποχή... αρκεί κανείς να θέλει να βλέπει κατάματα την ιστορική πραγματικότητα).

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κι εμείς, από σήμερα υποδεχόμαστε με τα βαΐα των κλάδων στα χέρια (δηλ. τα καλά και θεάρεστα έργα) τον Κύριο ο οποίος έρχεται «ίνα σταυρωθή».

Ας προσέξουμε  όμως μήπως παρασυρθούμε στις επιλογές της ζωής μας (από τα μικρότερα έως και τα μεγαλύτερα), και καταντήσουμε αρνητές της Θεότητός του με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην ζωή μας, διότι, «αδύνατον γαρ τους άπαξ φωτισθέντας γευσαμένους της δωρεάς της επουρανίου και μετόχους γενηθέντας Πνεύματος Αγίου και καλόν γευσαμένους Θεού ρήμα δυνάμεις τε μέλλοντος αιώνος, και παραπεσόντας, πάλιν ανακαινίζειν εις μετάνοιαν, ανασταυρούντας εαυτοίς τον υιόν του Θεού και παραδειγματίζοντας» (Εβρ. ΣΤ΄4-6). Δηλ. Είναι αδύνατο εκείνους, που μια φορά βαπτίστηκαν, και γεύθηκαν την δωρεά την επουράνια, και έγιναν μέτοχοι Πνεύματος Αγίου, και απήλαυσαν τον ωραίο λόγο του Θεού και τα θαύματα του νέου κόσμου που έμελλε να έρθει (διά του Μεσσίου), και παρ΄όλα αυτά εξέπεσαν, είναι αδύνατον (μετά την ανακαίνιση διά του βαπτίσματος) να τους ανακαινίσει κανείς πάλι διά μετανοίας, ανθρώπους που ξανασταυρώνουν όσον εξαρτάται απ΄αυτούς και διαπομπεύουν τον Υιόν του Θεού.

Αδελφοί μου. Καλή και ευλογημένη Μεγάλη Εβδομάδα.

Είθε το Θείον δράμα που θα ζήσουμε μέσω των ιερών ακολουθιών στους ναούς μας, να συγκλονίσει την ύπαρξή μας, και ο «πράος και ταπεινός Βασιλεύς Ιησούς» να μας αξιώσει και της ενδόξου Αναστάσεώς Του!

Αμήν.                                                  π. Ιωήλ.

ioil.konitsa@gmail.com