"Να ζεις σε νησί", το βιβλίο του Ben Blushi που προκάλεσε κοινωνικές και θρησκευτικές διαμάχες στην Αλβανία.

Ο Μπεν Μπλούσι, είναι βουλευτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος Αλβανίας και ένας εκ των διεκδικητών της προεδρίας. Μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2009, είχε διαφωνήσει με τον πρόεδρο του για την αποχή από το κοινοβούλιο με αποτέλεσμα να είναι αποστασιοποιημένος από την ηγεσία. Στην παρουσίαση μάλιστα του τελευταίου του βιβλίου, πριν από ένα μήνα, ευχαρίστησε (αστειευόμενος)  τον Έντι Ράμα που του έδωσε χρόνο για να γράφει.

Το ιστορικό μυθιστόρημα “Te jetosh ne ishull” (Να ζεις σε νησί), πρωτοεκδόθηκε στην Αλβανία το 2008 και από τότε είναι κάθε χρόνο best seller. Προκάλεσε έντονες συζητήσεις στην Αλβανία καθώς  πραγματεύεται την περίοδο της Τουρκοκρατίας και αγγίζει θέματα που είναι ταμπού για την αλβανική κοινωνία όπως είναι ο βίαιος εξισλαμισμός από τους τούρκους, η καταστροφή της Μοσχόπολης και του σπουδαίου ελληνικού τυπογραφείου από τους Μουσουλμάνους (σχεδόν άγνωστο στην Αλβανία), η απομυθοποίηση του εθνικού ήρωα των αλβανών - πρίγκιπα του Βυζαντίου - Γεώργίου Καστριώτη “Skenderbeu”

ενώ η επιλογή του πρωταγωνιστή που θέλει να πεθάνει στην Κρήτη, θεωρώντας την «γη της επαγγελίας», ξενίζει τους Αλβανούς. Εντονότερη ήταν η αντίδραση της μουσουλμανικής κοινότητας που έφτασαν να απειλούν τη ζωή του. Πρόσωπα του μυθιστορήματος έγιναν οικία στις δημόσιες συζητήσεις ακόμα και στην αλβανική βουλή.

Ο Μπεν Μπλουσι είναι ορθόδοξος από την Κορυτσά, εγγονός του πολύ γνωστού στην Αλβανία συγγραφέα - ιστορικού Δημήτρη Σουτερίκη.  Οι επικριτές του τον κατηγορούν ότι για τα βιβλία του χρησιμοποιεί το αρχείο του παπού του, μέχρι ότι όλο το μυθιστόρημα «Te jetosh ne ishull” είναι έργο του Σουτερίκη.

Ως πολιτικός που απευθύνεται στο αλβανικό κοινό, με βλέψεις μάλιστα για την αρχηγία, στα κείμενα του υπολογίζει το πολιτικό κόστος και για να μην τον χαρακτηρίσουν έλληνα ή φιλέλληνα προβάλει  τον αλβανικό πατριωτισμό, ωστόσο υπάρχουν πολλά στοιχεία που κάνουν το βιβλία ένα από τα σπουδαιότερα ως προς την λογοτεχνική και ιστορική αξία.

Ενδιαφέρον θεωρούμε και το άρθρο που ακολουθεί, του δημοσιογράφους Niko Ago, για την μετάφραση του βιβλίου. Το είδαμε στο http://www.protagon.gr

“Να ζεις σε νησί", Μπεν Μπλούσι (Καστανιώτης)

Τα τελευταία είκοσι χρόνια, μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού είναι τα βιβλία που διάβασα στη μητρική μου γλώσσα. Από τη μια η μετανάστευση – που στα πρώτα του χρόνια διεκδικεί και κερδίζει και το τελευταίο δευτερόλεπτο του χρόνου σου και δεν ενδιαφέρεται για βιβλία – και από την άλλη η επιθυμία μου να μάθω ελληνικά. Φεύγοντας μετανάστης, δεν παίρνεις μαζί σου βιβλία. Για το στομάχι ενδιαφέρεσαι.

Α! Είχα και μια σχετική περιπέτεια με τη μάνα μου, τότε. Ήταν σίγουρη ότι τα βιβλία είναι μόνο για τους μαθητές! Αφού έπαψα να είμαι μαθητής, χρησιμοποίησε για προσανάμματα καμιά πενηνταριά! Σχεδόν όσα είχα, δηλαδή. Ναι, ξέρω ότι είναι λίγα άλλα μιλάμε για την Αλβανία του υπαρκτού σοσιαλισμού και του ανύπαρκτου πλούτου. Προσπαθώντας να ανάψει φωτιά σε μια ριμαδοπαράγκα που τη χρησιμοποιούσαμε σαν υπαίθρια κουζίνα, τα ξέκανε όλα. Και όταν με είδε τρελαμένο, να δεις πόσο νηφάλια μου απάντησε: ε καλά κι εσύ βρε παιδάκι μου, δεν τα βαρέθηκες τόσα χρονια, να τα πας και να τα φέρνεις κάθε μέρα στη πλάτη σου; Φύγανε και από την Αλβανία οι καλοί συγγραφείς, για να γίνουν αλλού από κηπουροί έως ηλεκτρολόγοι και σερβιτόροι, ήρθε κι έδεσε το γλυκό. Που να σου πέσει στα χέρια μετά, νέο και καλό βιβλίο.

Όταν πρόσφατα, προσκλήθηκα από τις εκδόσεις Καστανιώτη να παρευρεθώ στην παρουσίαση του βιβλίου «Να ζεις σε νησί» του Αλβανού συγγραφέα- πολιτικού, Μπεν Μπλούσι, πήγα κάπως καχύποπτος. Έχοντας κατά νου τους απανταχού πολιτικούς , που γράφουν βιβλία και τα διαβάζουν(;) συνήθως (αναγκαστικά) μόνο αυτοί που καλούνται να τα παρουσιάσουν. Άλλο «μειονέκτημα» του βιβλίου ήταν και το γεγονός πως παρουσιαζόταν για πολύ καιρό στα αλβανικά μέσα, ως best seller. Από υπερβολές, άλλο τίποτα ( παντού) ο τύπος, είπα.

Διαβάζοντας, όμως, το βιβλίο, αναθεώρησα άρδην. Ένα καταιγιστικό σύγγραμμα. Δυναμική γραφή , έξυπνο, με χιούμορ- στοιχείο που λείπει γενικά απο την αλβανική λογοτεχνία- και με μπόλικα θραύσματα της κοινής βαλκανικής μας μοίρας, χωρίς το κόμπλεξ που δεν αφήνει τον βαλκάνιο να δει τα θετικά του άλλου. Δείγμα αυτού, η ανάδειξη με αγάπη – αλλά και θαυμασμό άλλες φορές - μέσα απο τις σελίδες του βιβλίου, της λεγόμενης "ελληνικής ψυχής".

Θίγοντας θέματα ταμπού για την ιστορία της Αλβανίας, με αναφορές στον Αλί Τεπελενλί και τον Σκεντερμπέι (ο σωστός τονισμός) ασχολούμενος με τον - βίαιο πολλές φορές -εξισλαμισμό ενός μεγάλου ποσοστού των Αλβανών, αλλά και με πτυχές μιας εποχής που και οι δυο λαοί βρισκόντουσαν κάτω από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, χρησιμοποιώντας συχνά ένα "δηλητηριώδεις" σαρκασμό για τους συμπατριώτες του, ο συγγραφέας έρχεται για να μείνει. Για μια λογοτεχνική σχολή που χρόνια τώρα, δυσκολεύεται να ξεφύγει από τη σκιά του Κανταρέ, ο καινούργιος αέρας που φέρνει το «Να ζεις σε νησί» του Μπεν Μπλούσι, μοιάζει να είναι το πρώτο ουσιαστικό βημα για τον οριστικό απογαλακτισμόκαι ενηλικίωσή της.

ΥΓ. Η μετάφραση του βιβλίου έγινε από τον Νίκο Αναγνώστου.

*O Niko Ago είναι δημοσιογράφος.