Προσκήνυμα στη Νικολίτσα Κορυτσάς

Του Γρηγόρη Καραμέλιου, Προέδρου Παραρτήματος Ομόνοιας Κορυτσάς

Η ημέρα της 26^ης Ιουλιου 2011, η ημερα της Οσιοπαρθενομάρτυρος  Παρασκευής, θα είναι για μας μια ξεχωριστή ημέρα για μια ομάδα πιστών (μέλη της Οργάνωσης Ομόνοια) για τις πνευματικές και θρησκευτικές αξίες  τις οποίες πέρασε στο μυαλό και την ψυχή μας.

Είχα λάβει μία παραγγελία από τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη κ. Ιωάννη, ο οποίος με την σοφία του, μου ανέφερε πως πρέπει κάτι να γίνει για την αναστήσουμε, να επαναγιάσουμε την  Νικολίτσα, αυτό το Άγιο μέρος που είχε ανθήσει κατά των 15-17 αιώνα.

Ως συνέχεια αυτής ως ένα πρόβατο υπάκουο στον ποιμένα της, έκανα πριν μερικούς μήνες μια επίσκεψη στην Νικολίτσα, όπου η υπέροχη θέα της φυσικής ομορφιάς  βρίσκετε  απέναντι με τα σιωπηλά ερείπια, μάρτυρες του τραγικού τέλους  ενός πολιτισμού, το οποίο αν και ερειπωμένο, ακόμα βρίσκει τον τρόπο να λάμψει όπως πρώτα.

Με την Νικολίτσα, έχω γνωριστεί από τα άγρια χρόνια του θρησκευτικού σκότους, ως ένα συνοριακό χωριό, στο οποίο δεν μπορούσες να πας χωρίς άδεια, στο οποίο το άγιο ήταν τα σύνορα και οι ήρωες, οι συνοριακοί. Τι επίπονος σαρκασμός  για την ιστορικό παρελθόν της, των ανεπανάληπτων αξιών τις οποίες κουβαλάει!

ΝΙΚΟΛΙΤΣΑ ένα χωριό πόλη, τοποθετημένο στην βάση του βουνού Γράμμος, στο δρόμο το οποίο συνέδεε την Μοσχόπολη, το Βυθκούκη και τα Ιωάννινα  έφτασε μέχρι τους 6000 κατοίκους τον 17 αι, με πάνω από δέκα ναούς και με Ιερά Μητρόπολη, συστηματοποιημένο, με δρόμους και υδραγωγεία, διακεκριμένο για τους χρυσοχόους τεχνίτες της έχει μείνει ακόμη χωρίς ν’ αποκαλυφθεί πλήρως και αμελέτητη, έξω από κάθε προσοχή, ξεχασμένη. Αλλά ο Θεός δεν την ξεχνά! Στα λόγια του κ. Ιωάννη εκφράζετε ακριβώς η επιθυμία της, να επιστρέψουμε και πάλη στην αιώνια μας ορθόδοξη  παράδοση να επανακτήσουμε την ορθόδοξη πίστη μας, να χτίσουμε  τις εκκλησίες της στις καρδιές μας, μην λογαριάζοντας κανένα εμπόδιο και δυσκολία.

Εκτός από τα ερείπια της Μητρόπολης και των ναών της Νικολίτσας, μιλούν και  λάμπουν ξεκάθαρα οι εικόνες που βρέθηκαν στους άλλους ναούς, τα οποία σώζονται έως σήμερα.

Θυμάμαι τις προσπάθειες που κάναμε το 1998 στο γενικό πρόξενο του Ελληνικού Προξένου κ. Νικολάου Γαρηλήδη  για την πραγματοποίηση της αναστήλωσης επιδιόρθωσης 80 εικόνων του Μεσαιωνικό Μουσείο Κορυτσάς και την εκπαίδευση των ειδικών μας  στην Θεσσαλονίκη για μια 5 - ετή περίοδο. Στο τέλος της, έτος 2004, οργανώθηκε μια τέλεια έκθεση στην Θεσσαλονίκη μ’ αυτές τις εικόνες, που προκάλεσαν την προσοχή όλης της θρησκευτικής και κοινωνικής ελίτ για τις αξίες της. Δεν θα το πάω παρά πέρα , αλλά τονίζω ότι αυτή έβγαλε στο φώς και πολλά στοιχεία από την ιστορία της Νικολίτσας. Έτσι οι εικόνες του Ένθρονου Ιησού, Δίκαιου Κριτή, τα οποία βρέθηκαν στην εκκλησία του Αποστόλου Πέτρου στο Μπέζαν Κολόνια, είναι του 1651 και ανήκουν στην Εκκλησία της Μεταμορφώσεως, της Νικολίτσας το οποίο κτίστηκε το 1651. Στην επιγραφή που αποκαλύφθηκε στην εικόνα αυτή γράφει « Δωρεά στην Εκκλησία της Μεταμορφώσεως Νικολίτσα από τον υιό του Ιωάννη Νίτσο του Γιώργο Παπά Στεφάνη, στην μνήμη του, έτος 1651, από την στιγμή που κτίστηκε ο ναός  το Ιανουάριο του 1651. Αυτή η εικόνα οι οποία έχει δημοσιευθεί αναφέρεται ξεκάθαρα όσο στην εκκλησία την οποία αυτή βρισκόταν αλλά και στα ονόματα των δωρητών. Αλλά η Νικολίτσα όπως αναφέρεται και στο κατάλογο των προαναφερθέντων  εικόνων, βρισκόταν στο βουνό Γράμμος, στα σύνορα της Μακεδονίας και της Ηπείρου και ήταν ο τόπος της καταγωγής των  διάσημων τεχνιτών χρυσοχόων του 17 αι. Έτσι κατά τι έτος 1690, τεχνίτης χρυσοχόος Νικόλαος από την Νικολίτσα δώρισε την εικόνα της Παναγίας, σκαλισμένο με χρυσό, στο βουνό Άθως, το οποίο βρίσκετε εκεί ως και σήμερα.  Η σύνδεση των τεχνιτών χρυσοχόων της Νικολίτσας και την διακόσμηση των εικόνων του Χριστού , της Παναγίας κ.α είναι και παραμένει μια ξεκάθαρη σύνδεση, αλλά ανεκπλήρωτη στις κατάλληλες διαστάσεις, των ασύλληπτων αξιών που αυτή κουβαλά, απ’ όλες τις απόψεις θρησκευτικές, τέχνης, επαγγελματικές και πνευματικές. 

Η εικόνα και τα αντικείμενα των εκκλησιών της Νικολίτσας έχουν βρεθεί (αποδεδειγμένα μ’ έγγραφα) και στο Βυθκούκη, Σηνίτσα, Ρέχοβο, Καστοριά, Μπεζάνη και αλλού.

Ένα άλλο σημαντικό γεγονός έχει αποκαλυφθεί και είναι η σύνδεση μεταξύ εικονογράφων του Λινοτόπου (χωριό από την άλλη πλευρά του Γράμμου), σύνορα με την Νικολίτσα,  οι οποίοι έγιναν διάσημοι κατά το 17-18 αιώνα οι οποίοι κατέβηκαν στην Νικολίτσα εικονογραφώντας ένα μεγάλο αριθμό εικόνων στους Ναούς σας.

Ίσως μακρηγόρησα λίγο στην περιγραφή μου αλλά αυτά είναι τίποτα συγκριμένα με την ιστορία η οποία γράφτηκε στην Νικολίτσα.  Αλλά αυτά είναι εντυπωσιακά, αυτά θυμήθηκα και με επηρέασαν   περισσότερο από ποτέ χθες, όταν μαζί με τον παπά Βίκτωρα Κονόμη πήγαμε στην Νικολίτσα. Μας συνόδεψαν και συμπολίτες φίλοι και της άλλης πίστης, παρακολουθήσαμε και το Αγιασμό που τελέστηκε στα ερείπια της Εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής. Όλοι συγκινήθηκαν, δάκρυσαν, διότι μετά από 250 χρόνια, εκεί ακούστηκαν ξανά η γλυκιά μελωδία του θυμιατού, οι ποιμαντικοί στοίχοι των Ψαλμών και οι ιδιαίτερη λάμψη των αναμένων κεριών. Δοξάσαμε το Θεό και την ανάμνηση της Αγίας Παρασκευής και υποσχεθήκαμε ότι θα κτίσουμε μια μικρή εκκλησία, οι οποία θα είναι σύμβολο του πολιτισμού της Νικολίτσας , αλλά και όρκος της δικής μας γενιάς, για να μην ξεχάσουμε τον Θεό αλλά και για να υψώσουμε ασταμάτητα τ’ όνομα του. Με τον Θεό στην καρδιά και την ζωή μας γίνονται όλα πραγματικότητα. 

Πηγή: http://ortodoksikoritsa.blogspot.com