Τα χαρακτηριστικά των βλακών

Ο κοινωνιολόγος Ευάγγελος Λεμπέσης, τη δεκαετία του 40’ έγραψε ένα πολύ ωραίο δοκίμιο με θέμα  «Ἡ τεράστια σημασία τῶν βλακῶν στὸν σύγχρονο βίο». Ο συγγραφεύς ζητεί να κριθεί επιεικώς διότι στερείται βοηθημάτων μη γνωρίζων καμιά σχετική προεργασία. Κύριο μέλημα του Λεμπέση (πάντοτε επίκαιρο), ήταν η στηλίτευση της αναξιοκρατίας που κυριαρχεί στην κοινωνική ζωή με τη συνήθη επιτυχή αναρρίχηση των μετριοτήτων. Ο τύπος του "βλακός" κρίνεται από αυτόν στην ιδιότητα του ως "κοινωνικού αναρριχητικού". Και παρουσιάζει κοινωνικώς ιδιαίτερο ενδιαφέρον όταν αποκτά ηγετική θέση στη δημόσια ζωή.
Μεταφέρουμε κάποιες παραγράφους από αυτή τη μελέτη γιατί τις βρήκαμε άκρως ενδιαφέρουσες …

Ἡ ἔμφυτη τάση τοῦ βλάκα, ποὺ συνήθως φθάνει σὲ ἀληθινὴ μανία, νὰ ἀνήκει σὲ ἰσχυρὲς καὶ ὅσο τὸ δυνατὸ περισσότερες πάσης φύσεως ὀργανώσεις, ἐξηγεῖται πρῶτον,
ἀπὸ τὴν εὐκολία τῆς ἀγελοποίησης, στὴν ὁποία μονίμως ὑπόκειται, ἐπειδὴ στερεῖται ἀτομικότητος (ἀπ’ ὅπου καὶ τὸ μῖσος του κατὰ τοῦ ἀτόμου καὶ τοῦ ἀτομικισμοῦ), καὶ δεύτερον, ἀπὸ τὸν ἀτομικὸ ζωώδη πανικό, ἀπὸ τὸν ὁποῖο μονίμως κατατρύχεται, ἀπὸ τὸν δικαιολογημένο φόβο μήπως περιέλθει στὸ κάθε εἴδους προλεταριᾶτο.
Ἡ τάση αὐτὴ ἀποτελεῖ ἀκαταμάχητο σχεδὸν τεκμήριο τοῦ βαθμοῦ τῆς πνευματικῆς του ἀναπηρίας. Ἔτσι δημιουργεῖται αὐτόματη συρροὴ βλακῶν στὶς πάσης φύσεως ὀργανώσεις, οἱ ὁποῖες, ἂν εἶναι συμφεροντολογικές, διατηροῦν τουλάχιστον τὴν σοβαρότητα τῶν συμφερόντων τους, ἂν ὅμως εἶναι ‘πνευματικές’ περιέρχονται μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου σὲ πλήρη βλακοκρατία. Στὸ φαινόμενο αὐτὸ ὀφείλει τὸν ἐκφυλισμό του λ.χ. ὁ μασωνισμός, οἱ ἁπανταχοῦ Ροταριανοὶ ὅμιλοι, ὅλοι οἱ ‘πνευματικοὶ’ σύλλογοι…
Ἡ ἀκατανίκητη ἐπίσης τάση τῶν βλακῶν στὶς πάσης φύσεως ἀγελαῖες ἐμφανίσεις (κοσμικὲς συγκεντρώσεις καὶ causerie ποὺ τρέφεται ἀπὸ τὰ περιεχόμενα τῶν ἐφημερίδων καὶ τῶν ραδιοφώνων, μόδα, κλπ.) καὶ διακρίσεις (τίτλοι, διπλώματα, παράσημα) εἶναι κατόπιν ὅσων εἰπώθηκαν παραπάνω αὐτονόητη.
Ἡ ἁπλὴ παρουσία τοῦ εὐφυοῦς ἀνθρώπου εἶναι κατὰ κανόνα, γιὰ τὸν βλάκα, στὸ ἔπακρο προκλητική…
Ὁ βλάκας, ὡς πλησιέστερος στὸ ζωϊκὸ βασίλειο, ἔχει τὴν ἔνστικτη καχυποψία τόσο ἀνεπτυγμένη, ὥστε ν’ ἀδυνατεῖ νὰ διαγνώσει ἢ νὰ καταλάβει συλλογισμοὺς καὶ λογικοὺς ὑπολογισμοὺς τοῦ εὐφυοῦς, ποὺ δὲν βασίζονται στὸ ἔνστικτο ἀλλὰ στὴν διάνοια. Ἄοπλος καὶ ἀνυπεράσπιστος ἀπέναντι στοὺς ψυχροὺς ὑπολογισμοὺς τῆς ξένης διανοίας, τῆς ὁποίας ὁ μηχανισμὸς συμβαίνει νὰ εἶναι γι’ αὐτὸν νοητικὰ ἀπροσπέλαστος, μία μόνη ἄμυνα διαθέτει, ἀκριβῶς ὅπως τὸ ζῶο καὶ ὁ πρωτόγονος ἄνθρωπος: τὴν ἔνστικτη καχυποψία…
Οὐδεὶς εὐφυὴς μέχρι σήμερα δὲν κατόρθωσε νὰ πείσει βλάκα καὶ οὐδεμία συνεννόηση ἐπετεύχθη ποτὲ μεταξὺ ἑτερογενῶν ἐγκεφάλων…
Συνηθισμένος ὁ βλάκας νὰ ‘σκέφτεται’ ὄχι μὲ τὸν νοητικὸ μηχανισμό, ἀλλὰ μὲ χονδροειδεῖς ἔξωθεν ἐντυπώσεις, δὲν ἐρευνάει τὶς αἰτιοκρατικὲς σχέσεις, ἀλλὰ περιορίζεται στὸ γεγονὸς μιᾶς ἐπιτυχοῦς ἀπάτης, γεγονὸς ἀπὸ τὸ ὁποῖο καὶ μόνο συνάγει τὴν βλακεία τοῦ θύματος καὶ τὴν εὐφυΐα τοῦ ἀπατεῶνα.
Ὅτι ὅμως ἡ εὐπιστία τοῦ θύματος ἀποτελεῖ βλακεία, εἶναι ἀληθινὸ μνημεῖο βλακικῆς ‘διάνοιας’ καὶ πολιτιστικῆς ὑποστάθμης. Διότι ἡ εὐπιστία ἑνὸς ἀτόμου, ὡς προϋποθέτουσα τὰ ἄλλα ἄτομα ὡς ἔντιμα εἶναι ἀσφαλῶς τὸ μέγιστο τεκμήριο τῆς πνευματικῆς του ἀνάπτυξης καὶ τοῦ πολιτισμοῦ του... Ὁ τελευταῖος τῶν βλακῶν θὰ ἠδύνατο νὰ ἐξαπατήσει ἕνα Κὰντ ἢ ἕνα Μπετόβεν καὶ ὁ τελευταῖος τῶν Ἑλλήνων ἕναν Εὐρωπαῖο…
Ἡ βλακεία δὲν εἶναι μόνο νόσος, ὅπως συμβαίνει στὶς σπανιώτερες περιπτώσεις, ἀλλὰ καὶ φυσικὴ κατάσταση ὁρισμένων ἀτόμων, ὅπως συμβαίνει συχνότερα. Ὁ βλάκας μὲ τὴν ἔννοια αὐτὴ [τῆς φυσικῆς κατάστασης] μοιάζει μὲ τὸ ζῶο καὶ τὸν πρωτόγονο ἄνθρωπο, γιατὶ ἔχει εἰδικὴ ἔλλειψη δυνατότητος νὰ σχηματίζει ἀφηρημένες ἔννοιες — καὶ εἶναι γνωστὸ ὅτι ὅσο πιὸ πολιτισμένος εἶναι ὁ ἄνθρωπος τόσο περισσότερο σκέφτεται μὲ ἀφηρημένες ἔννοιες.

Σημ.: Οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα, πράγματα ή καταστάσεις .....δεν είναι καθόλου συμπτωματική