Το Αλβανικό κράτος νομιμοποιεί την αρπαγή της γης των Βορειοηπειρωτών από τον Αλή Πασά, μετά από 200 χρόνια

Ένα εξαιρετικό άρθρο της Μαρίας Καραθάνου

καθηγήτριας Διεθνών Σχέσεων,  Λονδίνο 

Το 1788, Ο Αλί Μπέη από το Τεπελένι, ένας Αλβανός  ληστής ανέλαβε υπό την διοίκησή του την  Ήπειρο. Ο Αλή Πασάς, όπως έμεινε γνωστός,  αναγνωρίστηκε ως κυβερνήτης των Ιωαννίνων.

Κάποια έμφαση πρέπει να δοθεί στην διακυβέρνηση της Ηπείρου από τον Αλή Πασά καθώς είναι γνωστό ότι επέφερε καταστρεπτικό κτύπημα στον πολιτιστικό,  γλωσσικό  και θρησκευτικό χαρακτήρα της περιοχής. Ένα κτύπημα που δυσκολεύθηκαν πολύ οι Έλληνες να ξεπεράσουν. Οι πράξεις του εναντίον του Ελληνικού πληθυσμού της περιοχής είναι ευρέως γνωστές και τεκμηριωμένες από μεγάλο αριθμό έγκυρων ανθρώπων της εποχής.

Για την εκμετάλλευση των Χριστιανικών κοινοτήτων θεωρείται ένας κακός τύραννος... η αγριότητά του εναντίον κοινοτήτων όπως τους Σουλιώτες και η

λεηλασία της μεγάλης Ελληνικής ή Βλάχικης πόλης της Μοσχόπολης,  του έχει αποδώσει κακή φήμη. Όμως άλλες κοινότητες ίσως να έχουν απολαύσει την κυριαρχία του. Αλβανοί εισχώρησαν στην Ελλάδα και στην Μακεδονία.

Για μια ευρύτερη αναφορά στη ζωή των Ελλήνων στην Ήπειρο κάτω από τον Αλή Πασά ένας θα πρέπει να διαβάσει τον Charles Francois Pouqueville Travels in Greece and Turkey. O Pouqueville ήταν πρέσβης στην περιοχή του Αλή Πασά και έγραψε σχετικά:

«Από το 1740, οι Ηπειρώτες είχαν διατηρήσει ένα είδος ημιανεξαρτησίας. Όμως όταν το 1788 ο Αλή ανέλαβε ως ο σατράπης των Ιωαννίνων, οι Ηπειρώτες

υπέστησαν την χειρότερη εξόντωση. Ο Αλή ερήμωσε την Ήπειρο. Λήστεψε τις εκκλησίες και τους αρχαίους ναούς για να κάνει αποκρουστικά παλάτια και τεμένη... Παρόλα  τα όργια βεβηλώσεων, οι Έλληνες κρατήθηκαν και διατήρησαν δυνατά τις αρετές και την θρησκευτική τους ζωή...

Ήλθαμε κοντά στο Oudessovo, το οποίο το 1798 ήταν ένα όμορφο χωριό, και τώρα είχε μόνο μία έπαυλη του Αλή Πασά. Όλοι οι κάτοικοι είχαν δολοφονηθεί γιατί ήσαν Έλληνες Χριστιανοί...

Μετά φθάσαμε στη πόλη Άγιος Βασίλειος, οι κάτοικοι της οποίας επίσης είχαν σφαγιαστεί το 1798 από τους Αλβανούς και η πόλη ήταν μόνο ερείπια τώρα...περάσαμε και από το Nivitsa Bouba, που είχε καταστραφεί τον Απρίλιο, 1798.

Και οι αγριότητες συνεχίζονται...

Επίσης οι Βρετανοί τον ίδιο καιρό κατέγραψαν παρόμοια κατάσταση, τον Απρίλιο 1885 στο Fortnightly Review δημοσιεύθηκε ένα άρθρο του V.H. Caillard, ο οποίος συνόδευε αποστολή που έστειλε ο Gladstone να εξακριβώσει πόσο

Ελληνική σε αίσθημα ήταν η Ήπειρος.

Από τις παρατηρήσεις του M. Caillard μπορεί να καταλάβει κάποιος ότι η Ήπειρος από το 1806 καταπιεζόταν για μια εξαναγκαστική Αλβανοποίηση.  Η γη είχε δημευθεί, η θρησκεία των Ελλήνων είχε καταδιωχθεί, τα σχολεία και οι δάσκαλοι καούν. Τα πάντα λεηλατήθηκαν. Εκείνοι που τόλμησαν να διακηρύττουν την Ελληνική τους εθνικότητα υπέστησαν τα πιο απάνθρωπα βασανιστήρια.

Ο Ελληνικός πληθυσμός μετατράπηκε σε σκλάβο. Για να ικανοποιήσουν τους Αλβανούς, πολλοί έγιναν Μουσουλμάνοι. Ο κόσμος, έχοντας χάσει επαφή με τα σχολεία και τις εκκλησίες του, αναγκάστηκε να μάθει την αλβανική γλώσσα και να κρύψουν την Ελληνική καταγωγή τους για να αποφύγουν την αγριότητα των τυράννων.

Παρόλο που το έγγραφο αυτό του Φόρειν ΄Οφις (Υπ. Εξωτερικών) φέρει ημερομηνία του 1907 το πιο κάτω απόσπασμα αναφέρεται στο ιστορικό χρονικό

που γίνεται αναφορά σήμερα. Το άρθρο αυτό μεταφράστηκε από γαλλικό κείμενο

και από το "Bulletin d' Orient" ημερ. 10 Αυγούστου 1907, με τίτλο «Τουρκικές

αρπαγές περιουσιών στην Ήπειρο».

... Από το 1798 μέχρι το 1818 ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων είχε ετοιμάσει σχέδιο με το οποίο όχι μόνο να κυβερνά την περιοχή, αλλά επίσης να περάσει στο χέρι του και την γη. Για να το κατορθώσει αυτό έβαλε Αλβανούς στρατιώτες να διαπράττουν πράξεις αγριότητας εναντίον των Ελλήνων χωρικών. Όταν έβλεπε την απογοήτευση τους,  τους έπειθε ότι οι τουρκο-Αλβανοί δεν θα τους άφηναν ήσυχους εκτός και αν τα χωριά ανήκαν στον Πασά.  Οι Έλληνες  πείθοντας δίχως επιλογή και με ψεύτικες αγοραπωλησίες παρέδιδαν τις ιδιοκτησίες τους στον Αλή. Μόνο οι περιοχές Ζαγορέα (44 χωριά) και Χιμάρα (7 χωριά) γλύτωσαν

από αυτή την ανταλλαγή λόγω ιδιαίτερων λόγων. Σχεδόν ολόκληρη η Ήπειρος μετατράπηκε σε ένα απέραντο κτήμα του Αλή Πασά, μόνο για τον ίδιο, ή που διαμοίραζε κάποια κομμάτια στους δικούς του.

Όταν ο Αλή επαναστάτησε εναντίον της κυριαρχίας του Σουλτάνου, νικήθηκε και δολοφονήθηκε, η Πύλη πήρε όλη την περιουσία του, και 140 χωριά πέρασαν στην ιδιοκτησία του υπουργείου Οικονομικών και του public treasury. Οι χωρικοί προσπάθησαν να δικαιωθούν παρουσιάζοντας ότι η πώληση των περιουσιών τους στον Αλή ήταν ψεύτικη, όμως τα πάντα ήσαν μάταια.

Το 1875, το public treasury, έβγαλε τα χωριά αυτά προς πώληση, που με αυτό το τρόπο κάποιοι χωρικοί κατάφεραν να αγοράσουν πίσω τις περιουσίες τους, κάτω από τον νόμο αυτό όμως επιλέγονταν οι αγοραστές. Ελάχιστοι ήσαν εις θέση να το κάνουν, και 99 χωριά κατοικημένα από 60,000 Έλληνες, παρέμειναν ιδιοκτησία του public treasury της Οθωμανικής κυβέρνησης, που έδωσε ορισμένα από τα χωριά αυτά ως δώρο σε άτομα της αρεσκείας της, μεταξύ των οποίων και ο Eyoub Πασάς...»

(Αυτοί είναι οι «Τίτλοι ιδιοκτησίας» που πιο πρόσφατα είδαμε τους Αλβανούς να παρουσιάζουν ως απόδειξη της ιδιοκτησίας γης της μειονότητας και ο λόγος που κάποια χωρια της Μειονότητας έχουν και το όνομα του αγά που ανήκαν π.χ. Λιβαδειά – Χότσα, Πλάκα – Μεμουσμπέη, Φανάρι – Καραλιμπέη κλπ).

Το πιο πάνω απόσπασμα συνόδευε μια επιστολή από τον Sir F Elliot προς τον τότε Βρετανό Υπ. Εξωτερικών  Sir Edward Grey. Η επιστολή επιβεβαιώνει τις πιο πάνω πράξεις και το προσεκτικό και μελετημένο σχέδιο για αλλαγή του δημογραφικού χαρακτήρα της Ηπείρου. Η επιστολή έχει ως ακολούθως.

Αθήνα, Αύγουστος 13, 1907   

Κύριε,

Έχω την τιμή να σας μεταδώσω εδώ, απόσπασμα από το "Bulletin d' Orient," μια δήλωση σχετικά με την πώληση αριθμού χωριών της Ηπείρου στους δικούς του Σουλτάνου, με σκοπό, όπως υπάρχει ο ισχυρισμός, να διώξουν τους Έλληνες

κατοίκους και να τους αντικαταστήσουν με Μουσουλμάνους μετανάστες. Το θέμα αυτό πρωτο-δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Πατρίς» , υπό μορφή

συνεντεύξεων με τους χωρικούς από τα χωριά της επηρεαζόμενης περιοχής, οι οποίοι προσπαθούσαν να διατηρήσουν την οντότητά τους... Η εφημερίδα

δημοσίευσε ορισμένα άγρια άρθρα για το θέμα αυτό...   το δημοσίευμα του "Bulletin d' Orient» μπορεί να εκληφθεί ως μισο-επίσημη επιβεβαίωση των γεγονότων αυτών...

Ακόμα ένα ενδιαφέρον θέμα είναι το πως η επανα-διανομή της γης και περιουσιών έγινε την μετά - κομμουνιστική περίοδο. Αυτό είναι πολύ σημαντικό στοιχείο για την επιβίωση της μειονότητας. Είναι  αρκετά καλά τεκμηριωμένο ότι κατά την διάρκεια του κομμουνισμού αποκλειόταν η ιδιωτική ιδιοκτησία, και με την 'δημοκρατικοποίηση' η γη και οι περιουσίες άρχισαν να επανα - διανέμονται. Το πρόβλημα για την μειονότητα ήταν πως με μια τέτοια μεγάλη μετακίνηση πληθυσμού κατά την διάρκεια του κομμουνισμού και την εγκαθίδρυση ολόκληρων χωριών σε Ελληνικές περιοχές, γη και περιουσίες δόθηκε επίσης σε μή εθνικά Έλληνες.  Το 1999, μέλη της Ελληνικής μειονότητας

διαμαρτυρήθηκαν στο CSCE  και στο Συμβούλιο της Ευρώπης μετά από δικαστικές μάχες για δικαιώματα γης όπου εθνικά Αλβανοί κέρδισαν τις 9/10 των

υποθέσεων.  Η γη σε περιοχές όπου πλειοψηφούν οι Έλληνες διδόταν σε εθνικά Αλβανούς σύμφωνα με τον νόμο του Sali Berisha « επιστροφή ιδιοκτησίας  στους πρώην ιδιοκτήτες».  Η μεθοδολογία των Αλβανών στην νέα απόπειρα να εκδιώξουν την Ελληνική μειονότητα ήταν με το να χρησιμοποιήσουν τίτλους ιδιοκτησίας στο δικαστήριο (όπως λέχθηκε πιο πάνω) από τον καιρό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Από τότε που ανέλαβε την εξουσία ο Berisha στην πρώτη διακυβέρνηση (1992 – 1997), η θεωρία που επικρατούσε ήταν ότι οι Έλληνες της Αλβανίας μεταφέρθηκαν στην περιοχή τον καιρό του Αλή Πασά από τους μπέηδες για να δουλέψουν τη γη.  Και παρόλο που συνήθως έγγραφα που παρουσιάζονται από τους υποτιθέμενους ιδιοκτήτες δεν αναγνωρίζονται από το Αλβανικό κράτος καθώς ποτέ τους δεν αναγνώρισαν την Οθωμανική κατοχή, στην περίπτωση αυτή τα αναγνωρίζουν απλά γιατί είναι εις βάρος της Ελληνικής μειονότητας. Αυτή η στέρηση γης και περιουσιών γενικά είχε αρνητικό αποτέλεσμα για την διαβίωση της μειονότητας και λειτούργησε ως ανασταλτικός παράγοντας για την πρόοδο της.