Τρίτη 19 Ιουνίου 2012

Σημείο αναφοράς ο νέος ορθόδοξος Καθεδρικός Ναός των Τιράνων


Ο νέος Καθεδρικός των Τιράνων ,είναι από τα σπουδαιότερα αρχιτεκτονήματα, όχι μόνο της Ορθόδοξης Εκκλησίας αλλά και της Αλβανίας γενικότερα που χτίσθηκαν τα τελευταία 20 χρόνια. Κατασκευάστηκε στο οικοδομικό δακτύλιο που περιβάλει την κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας και ήρθε να προστεθεί στα μνημειώδη κτήρια σε αυτό το χώρο, που ανήκουν σε τρεις ιστορικές περιόδους, (1) της τουρκοκρατίας που είναι το τζαμί του Etem Beu (1794) και ο πύργος ωρολογίου (1822),  (2) στα λεγόμενα «ιταλικά» της δεκαετίας 30-40  όπου στεγάζονται ο δήμος και τα περισσότερα υπουργεία και 

(3) σε αυτά της κομουνιστικής περιόδου που είναι η όπερα, το εθνικό μουσείο, το 15όροφο ξενοδοχείο (που χτίσθηκε σε σημείο που προϋπήρχε ορθόδοξη εκκλησία), η κεντρική τράπεζα κλπ. Ο 35 μέτρων πύργος του ωρολογίου που αποτελεί σήμα κατατεθέν για τα Τίρανα, πλέον δεν θα είναι μόνος του αφού λίγα μέτρα πιο νότια και στο ίδιο ύψος, θα είναι το νέο καμπαναριό της εκκλησίας.   

Στιλιστικά και μορφολογικά στοιχεία του νέου ναού
Ο ναός αρχιτεκτονικά αποτελεί μύξη δύο μορφών της Παλαιοχριστιανικής Περιόδου, του περίκεντρου και της βασιλικής.
Ο περίκεντρος ναός έχει άξονα αναφοράς την κατακόρυφη στο κέντρο του τρούλου και όλα αναπτύσσονται γύρο από αυτόν. Το μοναδικό αρχαίο περίκεντρο κτήριο που σώζεται μερικώς στην περιοχή μας είναι το Βαφτιστήρι του Βουθρωτού και είναι ίσως το σπουδαιότερο μνημείο που έχουμε, όχι μόνο για την αρχαιολογική, αρχιτεκτονική και τη διακοσμητική με ψηφιδωτά αξία  αλλά για το συμβολισμό που έχει, ως ιστορικός σταθμός στην αλλαγή εποχής, δηλαδή τον εκχριστιανισμό της περιοχής. Αυτής της μορφής οι ναοί  σταμάτησαν να χτίζονται περίπου τον 5ο αιώνα γιατί ήθελαν να δώσουν περισσότερη έμφαση στο ιερό.
Οι βασιλικού ρυθμού ναοί, έχουν σημείο αναφοράς το ιερό και αυτό υλοποιείται αρχιτεκτονικά με την κόγχη (άγιο βήμα) και τις κιονοστοιχίες (στρόγγυλες κολώνες) που δίνουν την αίσθηση μιας πορείας που οδηγεί στο ιερό θυσιαστήριο.

Οι παραπομπές στην Αγία Σοφία
 Η Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης είναι από τα σπουδαιότερα αρχιτεκτονήματα παγκοσμίως και με μεγάλο συμβολισμό για την Ορθοδοξία, όποτε κάθε  αναφορά σε αυτή δεν είναι μόνο θεμιτή αλλά κάποιες φορές επιβάλλεται... Οι τέσσερεις πεσσοί (κολώνες) και ο τρούλος του νέου Καθεδρικού των Τιράνων  παραπέμπουν στην Αγία Σοφία. Οι μεγάλοι περιμετρικοί πεσσοί της Αγίας Σοφίας, ο τρούλος με τα παράθυρα  δεν έχουν μόνο τέλειες αρχιτεκτονικές αναλογίες αλλά έπρεπε να γίνουν έτσι για την στατικότατα (αντοχή) του κτηρίου που είναι με πέτρες και κονίαμα (λάσπη). Με τα υλικά που χρησιμοποιούμε σήμερα δεν ήταν απαραίτητοι οι μεγάλοι πεσσοί και τα μικρά παράθυρα, έγιναν όμως όπως προείπα για να παραπέμπουν εκεί.

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη σύγχρονη αρχιτεκτονική στους ναούς;
Οι δυτικοί μας κατηγορούν (και έχουν δίκιο) ότι στην ορθόδοξη ναοδομία είμαστε συντηρητικοί.  Οι χριστιανοί ανέκαθεν χρησιμοποιούσαν όλα τα «τάλαντα» που είχαν, προς δόξα θεού. Η μουσική, η ζωγραφική, η γλυπτική (τέμπλα), η αρχιτεκτονική και κάθε μορφής τέχνη ήταν και είναι εκφράσεις λατρευτικότητας προς το θείο, οπότε γιατί να μην ισχύει αυτό και για τη σύγχρονη αρχιτεκτονική; Βεβαίως έχουν γίνει και κάποια «τέρατα»,  αυτό όμως δε σημαίνει ότι πρέπει μόνο να αντιγράφουμε τα στιλιστικά και μορφολογικά στοιχεία βυζαντινών εκκλησιών.  Δεν είναι εύκολο να καινοτομεί όποιος στην ναοδομία, στην προκειμένη περίπτωση όμως έγινε διαγωνισμός από τα πιο ειδικά  αρχιτεκτονικά γραφεία  και στην επιτροπή αξιολόγησης συμμετείχε η παγκόσμια αφρόκρεμα της ναοδομίας. Εγγύηση για το καλό αποτέλεσμα ήταν και ο μακαριότατος,  που ως καθηγητής πανεπιστημίου, δεν έχει μόνο πολλές γνώσεις αλλά και εξαιρετική αίσθηση της τέχνης και της αρχιτεκτονικής.

Συμβολισμοί
Ο ναός είναι γεμάτος με ορθόδοξους συμβολισμούς. Ο σταυρός τα στάχια, οι τέσσερεις λαμπάδες του καμπαναριού που συμβολίζουν τους τέσσερεις ευαγγελιστές είναι κάποιοι από αυτούς. Είναι πραγματικά ένας αξιόλογος προορισμός κάθε φοιτητή της θεολογίας και της αρχιτεκτονικής.

Σημείο αναφοράς
Παρά την ανεξιθρησκία και την ειρηνική συμβίωση των θρησκευτικών κοινοτήτων που τόσο πολύ φημίζεται η Αλβανία, η Ορθόδοξη, που είναι πληθυσμιακά δεύτερη στη χώρα, αντιμετωπίζεται με την μεγάλη καχυποψία μέχρι εχθρότητας. Στους καθολικούς που αποτελούν το 1/3 των ορθοδόξων, το αλβανικό κράτος έδωσε πολύ πρόθυμα μεγάλο οικόπεδο στο κέντρο των Τιράνων ενώ για τους ορθοδόξους που προϋπήρχε εκκλησία στο κέντρο και έπρεπε να αποζημιωθεί, έπρεπε να γίνουν τεράστιες προσπάθειες του μακαριότατου κ. Αναστασίου και το θέμα διευθετήθηκε  μετά από 15 χρόνια.  Ας γίνει αυτό άλλη μία αφορμή για να αγαπήσουμε περισσότερο αυτή την εκκλησία και να γίνει σημείο αναφορά για κάθε ορθόδοξο που διαβιεί ή περνάει από τα Τίρανα. Γιατί η αρχιτεκτονική αναφορά δεν έχει κανένα νόημα αν δεν αποκτήσει χρηστικότητα. Γιατί τα κτήρια δεν έχουν καμία αξία αν δεν τα «αξιοποιούμε», γιατί η ίδια η λέξη εκκλησία σημαίνει συνέλευση ή συνάθροιση.   

Λεωνίδας  Παππάς
Πολιτικός Μηχανικός
MSc Monument Restauration   

6 comments:

Ανώνυμος είπε...

"η ίδια η λέξη εκκλησία σημαίνει συνέλευση ή συνάθροιση. "
Ακριβως για την συνελευση η την συναθροιση αυτη,για τους πιστους δλδ, εκανε λογο και διδασκε κι ο Ιησους,κι οχι για τα κτηρια φιλε Λεωνιδα !!!
Εγω δεν ξερω με τι μοιαζει το κτησμα αυτο,ουτε με νοιαζει,απλα λεω πως για μας τους β.ηπειρωτες στα @@@@@@ μας αν εχει ναο στα Τιρανα η οχι.
Αν κανεις μια βολτα μονο στα χωρια της Δροπολης θα δεις δεκαδες ναους και μοναστηρια ΑΝΕΚΤΙΜΗΤΗΣ ΑΞΙΑΣ, ερειπωμενα και μισογκρεμισμενα,ενω στην πολη,στο Αγριοκαστρο,ξοδευονται ΕΚΑΤΟΜΥΡΙΑ ΕΥΡΩ για κατασκευη αλλης μιας τσιμεντο-τερατο-εκκλησιας,σε μια εποχη που ο κοσμος και η ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΑΣ δοκιμαζεται σκληρα καθημερινα.....

Ανώνυμος είπε...

Δίπλα στο Πολιτικός Μηχανικός, έπρεπε να προσθέσεις και το πανεπιστήμιο που έχεις σπουδάσει (δηλ Α.Π.Θ.).

Ανώνυμος είπε...

ΚεΠαππά θα μου επιτρεψετε να μιλησω ως φοιτητρια Ιστορικου Αρχαιολογικου Αθηνων.Για αρχη θα επρεπε να μας παρουσιασετε την κατοψη του ναου για να μπορεσουμε να κρινουμε καλυτερα και εσεις να μπορειτε να τεκμηριωνετε τα οσα λετε.Απο εκει και επειτα σηματικες διαφοροποιησεις σιγουρα υπαρχουν(αναμεσα σε αυτον και την ΑγιαΣοφια),λογω πανω απο ολα της χρονολογικης αποστασης.Ο ναος οντως εχει στοιχεια περικεντρου με τρουλο και βασιλικης αλλα οπως οφειλετε να γνωριζετε αρχιτεκτονικα στοιχεια αντλουν για τους ναους και αλλες θρησκειες-αιρεσεις.Ο ναος αυτος παραπεμπει σε αιρεση.Θελεις τα χρωματα θελεις τα συμβολα,θελεις τα ανοιγματα......
Ηξερα οτι περισσοτεροι ειναι οι καθολικοι απο εμας στην αλβανια(ισως λαθος γνωριζα)επισης η Ορθοδοξια εχει πολλους εχθρους και σε αυτο εχετε δικιο αλλα δεν αγαπαμε ουτε την εκκλησια ουτε τις εικονες.αγαπαμε ο,τι αυτα αντιπροσωπευουν.και κλεινοντας συμφωνω με το-ην παραπανω δεν μας χρειαζοταν ναος στα Τιραννα αλλα λειτουργοί στα χωρια μας.Και πιστεψτε με ο ναος για να πετυχει την <> πρπει να μην αντιμετωπιζεται ως μνημειο.και δυστυχως ετσι αντιμετωπιζεται αυτος ο ναος.
Που ειναι αφιερωμενος παρεπιμπτώντως?σε ποιον αγιο-αγια?

Ανώνυμος είπε...

ΠΟ ΠΟ ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΟΥ . ΜΠΗΚΑΝ ΤΑ ΚΟΜΟΥΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΘΑΜΠΩΣΑΝ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥΣ.
ΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΙΛΑΤΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:
ΕΣΥ ΜΙΚΡΟΥΛΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΚΟΡΗ ΚΟΜΟΥΝΙ, ΣΕ ΣΥΓΧΩΡΏωωωωωωωωωωωωω.
ΕΣΥ ΜΠΑΚΛΑΜΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΑΠΟ ΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕ ΑΛΒΑΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΠΟΥ ΘΕΩΡΟΥΝ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ OPIUM. ΕΝΑ ΠΡΑΓΜΑ ΝΑ ΞΕΡΕΙΣ ΜΟΝΟ : Ο ΑΛΒΑΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΝ ΤΙΡΑΝΩΝ ΕΙΝΑΙ ΠΟΙΟ ΕΛΛΗΝΑΣ ΑΠΟ ΕΣΕΝΑ ΠΟΥ ΓΡΑΦΕΙΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ . ΜΕΧΡΙ ΧΘΕΣ ΜΠΟΡΟΥΣΕΣ ΝΑ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΘΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΟΥ ΓΙΑΤΙ ΥΠΗΡΧΕ ΑΓΝΕΙΑ , ΑΛΛΑ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΣΟΥ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΙΠΟΤΑ ΑΛΛΟ ΑΠΟ ΟΠΩΣ ΤΟΤΕ ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΑΤΕ ΚΑΙ ΒΑΖΑΤΕ ΦΥΛΑΚΗ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΙΣΤΕΥΩ ΤΟΥΣ , ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ . ΒΡΩΜΟΣΚΥΛΑ .
ΠΟΙΟΣ ΞΕΡΕΙ ΤΗ ΕΚΑΝΕΣ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΣΟΥ ,ΜΑΛΛΟΝ ΤΗ ΚΑΝΑΤΕ ΣΑΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ , ΠΟΙΟΣ ΞΕΡΕΙ ΠΟΣΟΥΣ ΕΧΕΤΕ ΚΑΤΑΣΤΡΕΨΕΙ .

Ανώνυμος είπε...

ΠΟ ΠΟ ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΟΥ . ΜΠΗΚΑΝ ΤΑ ΚΟΜΟΥΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΘΑΜΠΩΣΑΝ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥΣ.
ΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΙΛΑΤΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:
ΕΣΥ ΜΙΚΡΟΥΛΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΚΟΡΗ ΚΟΜΟΥΝΙ, ΣΕ ΣΥΓΧΩΡΏωωωωωωωωωωωωω.
ΕΣΥ ΜΠΑΚΛΑΜΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΑΠΟ ΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕ ΑΛΒΑΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ, ΠΟΥ ΘΕΩΡΟΥΝ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ OPIUM. ΕΝΑ ΠΡΑΓΜΑ ΝΑ ΞΕΡΕΙΣ ΜΟΝΟ : Ο ΑΛΒΑΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΝ ΤΙΡΑΝΩΝ ΕΙΝΑΙ ΠΟΙΟ ΕΛΛΗΝΑΣ ΑΠΟ ΕΣΕΝΑ ΠΟΥ ΓΡΑΦΕΙΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ . ΜΕΧΡΙ ΧΘΕΣ ΜΠΟΡΟΥΣΕΣ ΝΑ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΘΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΟΥ ΓΙΑΤΙ ΥΠΗΡΧΕ ΑΓΝΕΙΑ , ΑΛΛΑ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΣΟΥ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΙΠΟΤΑ ΑΛΛΟ ΑΠΟ ΟΠΩΣ ΤΟΤΕ ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΑΤΕ ΚΑΙ ΒΑΖΑΤΕ ΦΥΛΑΚΗ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΙΣΤΕΥΩ ΤΟΥΣ , ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ . ΒΡΩΜΟΣΚΥΛΑ .
ΠΟΙΟΣ ΞΕΡΕΙ ΤΗ ΕΚΑΝΕΣ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΣΟΥ ,ΜΑΛΛΟΝ ΤΗ ΚΑΝΑΤΕ ΣΑΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ , ΠΟΙΟΣ ΞΕΡΕΙ ΠΟΣΟΥΣ ΕΧΕΤΕ ΚΑΤΑΣΤΡΕΨΕΙ .

Ανώνυμος είπε...

ΠΟ ΠΟ ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΟΥ . ΜΠΗΚΑΝ ΤΑ ΚΟΜΟΥΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΘΑΜΠΩΣΑΝ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥΣ.
ΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΙΛΑΤΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:
ΕΣΥ ΜΙΚΡΟΥΛΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΚΟΡΗ ΚΟΜΟΥΝΙ, ΣΕ ΣΥΓΧΩΡΏωωωωωωωωωωωωω.
ΕΣΥ ΜΠΑΚΛΑΜΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΑΠΟ ΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕ ΑΛΒΑΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ, ΠΟΥ ΘΕΩΡΟΥΝ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ OPIUM. ΕΝΑ ΠΡΑΓΜΑ ΝΑ ΞΕΡΕΙΣ ΜΟΝΟ : Ο ΑΛΒΑΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΝ ΤΙΡΑΝΩΝ ΕΙΝΑΙ ΠΟΙΟ ΕΛΛΗΝΑΣ ΑΠΟ ΕΣΕΝΑ ΠΟΥ ΓΡΑΦΕΙΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ . ΜΕΧΡΙ ΧΘΕΣ ΜΠΟΡΟΥΣΕΣ ΝΑ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΘΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΟΥ ΓΙΑΤΙ ΥΠΗΡΧΕ ΑΓΝΕΙΑ , ΑΛΛΑ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΣΟΥ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΙΠΟΤΑ ΑΛΛΟ ΑΠΟ ΟΠΩΣ ΤΟΤΕ ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΑΤΕ ΚΑΙ ΒΑΖΑΤΕ ΦΥΛΑΚΗ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΙΣΤΕΥΩ ΤΟΥΣ , ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ . ΒΡΩΜΟΣΚΥΛΑ .
ΠΟΙΟΣ ΞΕΡΕΙ ΤΙ ΕΚΑΝΕΣ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΣΟΥ ,ΜΑΛΛΟΝ ΤΙ ΚΑΝΑΤΕ ΣΑΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ , ΠΟΙΟΣ ΞΕΡΕΙ ΠΟΣΟΥΣ ΕΧΕΤΕ ΚΑΤΑΣΤΡΕΨΕΙ .

Δημοσίευση σχολίου