Η ανάγκη ανάδειξης των τοπικών ιστορικών επετείων στη Βόρειο Ήπειρο

του Θοδωρή Ασβεστόπουλου

Μία ημέρα πριν τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου στη Νότιο Αφρική ανάμεσα στην Ισπανία και την Ολλανδία, όλος ο κόσμος έβλεπε με έκπληξη πάνω από 1,1 εκ. Καταλανούς να συμμέτεχουν σε συλλαλητήριο διαμαρτυρίας στη Βαρκελόνη. Αφορμή για αυτήν την άνευ προηγουμένου κινητοποίηση αποτέλεσε η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ισπανίας να άρει τις διευρυμένες αρμοδιότητες που έλαβε η αυτόνομη κυβέρνηση της Καταλονίας μετά το δημοψήφισμα του 2006, υποστηρίζοντας ότι εντός της ισπανικής επικράτειας δεν αναγνωρίζεται άλλο έθνος εκτός από το ισπανικό.

«Καταλονία, το νέο κράτος της Ευρώπης» και «Αντίο Ισπανία» ήταν δύο από τα χαρακτηριστικότερα συνθήματα που κυριάρχησαν στην πάνδημη διαμαρτυρία στην οποία συμμετείχε ένας στους επτά Καταλανούς!
Όμως η υπόθεση δεν τελείωσε εκεί. Όταν η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της χώρας της Ιβηρικής Χερσονήσου κατακτούσε το Παγκόσμιο Κύπελλο, δύο καταλανικής καταγωγής παίκτες της, ο Τσάβι Ερνάντεζ και ο Κάρλες Πουγιόλ, δεν δίστασαν να κάνουν το γύρο του θριάμβου, κρατώντας μαζί με το βαρύτιμο χρυσό τρόπαιο και τη σημαία της ιδιαίτερης πατρίδας τους, ώστε να γίνουν με αυτόν τον τρόπο οι καλύτεροι ανά την υφήλιο πρεσβευτές της.
Παρατηρώντας όλα αυτά θα ήταν αδύνατο να μην γίνει ένας συνειρμός και για τη Βόρειο Ήπειρο μας. Φυσικά, θα πει κανείς, ότι δεν μπορούν να συγκριθούν τόσο ανόμοια μεγέθη, όπως οι Βορειοηπειρώτες με τους Καταλανούς. Δεν μπορεί όμως να μην γίνει σύγκριση στο πάθος και τη μαζικότητα με τα οποία διεκδικούν τα δικαιώματα τους οι Καταλανοί, με τη νωθρότητα ή καλύτερα την αδιαφορία των Βορειοηπειρωτών στην υπεράσπιση των δικών τους δικαίων.
Σε λίγους μήνες συμπληρώνονται 20 χρόνια από την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος που επέβαλλε ο αλήστου μνήμης δικτάτορας Ενβέρ Χότζα. Ακόμα όμως και τώρα που η Αλβανία υπέβαλλε υποψηφιότητα για την ένταξη της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το επίπεδο των διεκδικήσεων για τον Ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου, μόνο ικανοποιητικό δεν μπορεί να κριθεί.
Η ιστορία του τόπου έχει το ρόλο να διδάσκει την κάθε μία από τις επόμενες γενιές, είτε με τα θετικά, είτε με τα αρνητικά. Η Βόρειος Ήπειρος ανέδειξε πλήθος ηρώων οι οποίοι με ενέργειες τους που διασώθηκαν και υμνήθηκαν στο πέρασμα των χρόνων, δίνουν το παράδειγμα για το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν σήμερα οι απόγονοι τους.
Μετά το 1991 η Εθνική Ελληνική Μειονότητα της Αλβανίας απέκτησε το δικαίωμα να τιμά δημόσια τις εθνικές επετείους της 25ης Μαρτίου και της 28ης Οκτωβρίου. Πρόκειται όμως για γιορτές πανελλαδικές. Υπάρχει βέβαια και μία τοπική επέτειος, αυτή της 12ης Δεκεμβρίου 1990 στο Αλύκο, με τη δολοφονία των τεσσάρων παιδιών στα σύνορα κατά την προσπάθεια τους να διαφυγούν στην Ελλάδα και η εξέγερση που ακολούθησε από το λαό του Βούρκου κατά του καθεστώτος Αλία. Όμως και η ημερομηνία αυτή τιμάται επίσημα από το αλβανικό κράτος, ως «Ημέρα Αντίστασης κατά της δικτατορίας».
Ήρθε πλέον η ώρα οι Βορειοηπειρώτες να αρχίσουν να τιμούν τις τοπικές ιστορικές επετείους που διακρίνονται για τον εθνικό τους χαρακτήρα, με κυριότερη την 17η Φεβρουαρίου 1914. Να τιμούν τις επετείους αυτές όμως εντός του βορειοηπειρωτικού χώρου και όχι μόνο με εθιμοτυπικές τελετές στην Αθήνα ή κάπου αλλού στην επικράτεια του ελληνικού κράτους.
Κανείς δεν έχει το δικαίωμα σήμερα να απαγορεύσει την διεξαγωγή τιμητικών εκδηλώσεων στον τόπο που έλαβαν χώρα ιστορικά γεγονότα εθνικής σημασίας ή στον οποίο είχαν την καταγωγή τους προσωπικότητες που διαδραμάτησαν καθοριστικό ρόλο για την περιοχή.
Η άρχη θα λέγαμε ότι έγινε ήδη φέτος με δύο εκδηλώσεις, που πραγματοποιήθηκαν τους τελευταίους μήνες:
η μία στην Κρανιά Δελβίνου, στο μνημείο του Καπετάνιου του Βούρκου Θύμιου Λιώλη, στις 15 Μαϊου, (από τη ΝΕ.Β. Αχαϊας και τον Τομέα Βορειοηπειρωτικού της ΝΕ.Ο.Σ.) με αφορμή την επέτειο της υπογραφής του Πρωτοκόλλου της Κέρκυρας (17-5-1914), το οποίο η Προσωρινή Κυβέρνηση της Αυτονόμου Ηπείρου επικύρωσε σε συνεδρίαση της στο Δέλβινο, ώστε να αναγνωριστεί επίσημα ο Βορειοηπειρωτικός Αγώνας, και η δεύτερη στο Λάμποβο Αργυροκάστρου, στις 19 Ιουνίου, όπου τιμήθηκε η μνήμη του μεγάλου Εθνικού Ήρωα και Ευεργέτη Ευαγγέλη Ζάππα (από απογόνους κλάδου της οικογένειας του), με τη συμπλήρωση 145 χρόνων από το θάνατο του.
Υπάρχουν όμως και άλλα ιστορικά γεγονότα, (Απελευθέρωση της Χιμάρας από τον Ταγματάρχη Σπυρομήλιο στις 5-11-1912, Προσφυγή στη Χάγη για το Σχολικό Ζήτημα και δικαίωση στις 6-4-1935 κ.α.) ή σημαντικές προσωπικότητες (Βασίλειος Σαχίνης, Γρηγόρης Λαμποβιτιάδης κ.α.) που θα τους άξιζε μία τιμητική επετειακή εκδήλωση.
Την διοργάνωση τέτοιων εκδηλώσεων θα μπορούσαν να αναλάβουν, αν δεν δύνανται ή δεν το επιθυμούν οι τοπικοί άρχοντες, οι Αδελφότητες των χωριών που θα διεξάγονται ή ακόμα καλύτερα βορειοηπειρωτικά σωματεία υπερτοπικού χαρακτήρα, μιας και πρόκειται για θέματα που αφορούν ολόκληρο τον Ελληνισμό της περιοχής.
Σε λίγες μέρες και συγκεκριμένα στις 2 Αυγούστου, συμπληρώνονται 67 χρόνια από την αποφράδα ημέρα (2-8-1943) όπου οι συνεργάτες των Ιταλών και Γερμανών κατακτητών, Αλβανοί φασίστες του Μπαλ Κομπετάρ, εκτέλεσαν έξω από τη Βραχογοραντζή, στη Μαύρη Ρίζα Αργυροκάστρου, 27 νέους, με την κατηγορία της συμμετοχής στο Μέτωπο Απελευθέρωσης Βορείου Ηπείρου (ΜΑΒΗ). Η πλειοψηφία των νέων αυτών κατάγονταν από το γειτονικό χωριό Γλύνα, γι’ αυτό και το έγκλημα εκείνο έμεινε στην ιστορία ως «Σφαγή της Γλύνας».
Είναι ευκαιρία λοιπόν στη θέση Καμίνια, ανάμεσα από Βραχογοραντζή και Νεπράβιστα, όπου εκτελέστηκαν οι νέοι αυτοί Μάρτυρες του Ελληνισμού, να καθιερωθεί μία ετήσια εκδήλωση στη μνήμη τους αλλά και στη μνήμη όλων των Βορειοηπειρωτών που έπεσαν στους Αγώνες για την εθνική δικαίωση από το 1941 και έπειτα.
Είχε προταθεί μάλιστα κάποτε σε διαδικτυακό τόπο συζήτησης να οριστεί η 2α Αυγούστου, ως Ημέρα της Βορειοηπειρωτικής Νεολαίας.
Ως συμπέρασμα λοιπόν θα λέγαμε ότι αυτού του είδους οι κινήσεις εντός της Βορείου Ηπείρου, εκτός από το να αποδίδεται η δέουσα τιμή στους Αγωνιστές του παρελθόντος, μπορούν να σημάνουν το έναυσμα για τους Αγώνες του παρόντος και του μέλλοντος του μαρτυρικού τόπου.